De onteigeningsbeschikking kan worden gegeven door:

• de gemeenteraad, als de onroerende zaak binnen de gemeente ligt;

• het algemene bestuur van het waterschap, voor het beheer van watersystemen, waterketenbeheer en zuivering stedelijk afvalwater.

  Deze taken staan in art. 2.17, lid 1, aanhef en onder a Ow.

  De onroerende zaak moet binnen het gebied van het waterschap liggen;

• Provinciale Staten, als de onroerende zaak binnen de provincie ligt en het gaat om een provinciaal belang. Of; als provinciale besluitvorming doelmatig is,

• de minister, bij een nationaal belang, of als nationale besluitvorming doelmatig is.

  Art. 11.4 Ow.

De onteigening is op naam van de onteigenaar. Dit is de rechtspersoon op wie de eigendom na onteigening overgaat, zoals hiervoor aangegeven: een gemeente, een waterschap, een provincie, de Staat en eventueel andere rechtspersonen waaraan ontwikkeling, gebruik of beheer van de fysieke leefomgeving is toegestaan, zoals ProRail B.V.

Art. 11.2 Ow.

Let op: delegatie en mandaat van de bevoegdheid om een onteigeningsbeschikking te nemen, zijn niet toegestaan.

Het onteigeningsbelang kan zijn grondslag hebben in aan locaties toegedeelde functies in 3 instrumenten:

• een vastgesteld omgevingsplan

• een verleende omgevingsvergunning voor buitenplanse omgevingsplanactiviteit

• een vastgesteld projectbesluit

  Art. 11.6 Ow.

Let op: andere instrumenten uit de Omgevingswet kunnen geen grondslag zijn. Onteigening op basis van een toegedeelde functie aan een locatie in een omgevingsverordening is dus bijvoorbeeld niet toegestaan.

Het bestuursorgaan neemt de onteigeningsbeschikking

Gemeenteraden, algemeen besturen van waterschappen, provinciale staten en verantwoordelijke ministers nemen de onteigeningsbeschikking. Deze bestuursorganen hoeven niet meer de Kroon te verzoeken een koninklijk besluit te nemen. Belanghebbenden kunnen bij het bestuursorgaan een zienswijze indienen en niet meer bij de Kroon.

Zie https://iplo.nl/thema/ruimtelijke-ontwikkelingen/instrumenten-grondbeleid/onteigening/onteigeningsprocedure/.

Nieuw is dat de onteigeningsbeschikking altijd moet worden bekrachtigd door de bestuursrechter. De rechtsbescherming door de bestuursrechter is daardoor altijd verzekerd. De bestuursrechter is bij alle onteigeningen betrokken. Er is een ambtshalve toetsing door de bestuursrechter. Er is hoger beroep mogelijk bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.