De afgelopen jaren heeft de Nederlandse overheid het nodige beleid ontwikkeld om de grote leefomgevingsproblemen aan te pakken, maar een structurele kanteling is nog niet ingezet. Het gaat nog steeds niet goed met onze leefomgeving en de opgaven op het vlak van onder meer klimaat, natuur, grondstoffengebruik en woonomgeving worden alleen urgenter. De overheid blijft aan zet, maar de beleidsambities kunnen alleen slagen als die overheid daarbij ook de aansluiting bij de burger weet te vinden. Dat constateert het PBL met zijn tweejaarlijkse rapport ‘De Balans van de Leefomgeving’. Voor het eerst is daarvoor publieksonderzoek gedaan naar het ervaren van de leefomgeving door de burger.
Klimaatverandering zet wereldwijd door: de effecten en invloed daarvan nemen ook in Nederland zichtbaar toe, maar de inspanningen zijn vooralsnog onvoldoende om de doelen van Parijs te halen. Veel andere milieuproblemen, zoals de plastic soep in oceanen, grote afvalbergen en biodiversiteitsverlies door stikstofdepositie zijn mede het gevolg van een verspillende omgang met grondstoffen. Het verminderen van de stikstofdepositie vergt keuzes waarbij strijdige belangen van boeren, de bouw en natuurherstel met elkaar in overeenstemming moeten worden gebracht. Tegelijkertijd neemt de verstedelijking van de buitenruimte in Nederland toe, ook in de nabije toekomst.
“Wat het aanpakken van deze grote problemen betreft is er de afgelopen jaren in ons land veel beleid ontwikkeld”, stelt Hans Mommaas, directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving. “Maar de burger is daarbij nog te weinig in beeld. Enerzijds lukt het de overheid nog maar mondjesmaat om burgers te betrekken bij het beleid en hen te motiveren zelf een bijdrage te leveren, de zogenaamde ‘voorlopers’ uitgezonderd. Anderzijds wordt er (te) veel van individuele burgers verwacht.”
Volgens het PBL moet de overheid meer verantwoordelijkheid nemen voor collectieve zaken zoals een stabiel en duurzaam energiesysteem, een robuust natuurnetwerk en een gezonde leefomgeving. Daarenboven moet ze burgers de ruimte en mogelijkheid bieden om in beweging te komen en stappen te zetten voor de (eigen) leefomgeving.
Een echte kanteling richting een betere leefomgeving is alleen mogelijk als de bredere samenleving in beweging komt.
Hans Mommaas
Uit het publieksonderzoek blijkt dat een meerderheid van de Nederlanders een betere leefomgeving belangrijk vindt, maar zich ook zorgen maakt om de betaalbaarheid van het beleid en om de verdeling van de lasten. Daarbij zijn er de nodige verschillen: zo maken respondenten met een benedenmodaal inkomen zich vaker zorgen over de kosten van de energietransitie en de betaalbaarheid van duurzaam voedsel en zijn lager opgeleide respondenten eerder geneigd te vinden dat de inzet voor de leefomgeving nu wel voldoende is. Ook zijn er verschillen tussen jongeren en ouderen en tussen stadsbewoners en bewoners van het landelijk gebied, maar van een tweedeling is vooralsnog geen sprake.
Mommaas: “Het is zaak dat er meer aandacht komt voor de verschillen in de samenleving, en voor wat mensen willen, weten en kunnen met betrekking tot de leefomgeving. Een echte kanteling richting een betere leefomgeving is alleen mogelijk als de bredere samenleving in beweging komt.”
Meer informatie over de Balans van de Leefomgeving 2020 vindt u op de themasite. zie: http://www.pbl.nl/balans2020
////
Burger in zicht, overheid aan zet
07-09-2020 | Rapport
Het PBL brengt tweejaarlijks de Balans van de Leefomgeving uit over de staat van de leefomgeving en het leefomgevingsbeleid. In de Balans van de Leefomgeving 2020 staan de vier grote leefomgevingsopgaven centraal: Klimaatverandering en energie, Landbouw, voedsel en natuur, Ruimtelijke ontwikkelingen en Circulaire economie. Daarnaast is er in de Balans 2020 voor het eerst onderzoek gedaan naar de betrokkenheid van burgers bij de leefomgeving en het beleid.
De opgaven zijn nog steeds indrukwekkend, zo blijkt uit de analyse, en alhoewel er de afgelopen jaren belangrijke stappen zijn gezet in het leefomgevingsbeleid moet de uitvoering voor een groot deel nog op gang komen. De overheid heeft veel partijen bij de beleidsvoorbereiding betrokken maar het is de vraag of ook burgers zich voldoende betrokken voelen bij de leefomgeving en het leefomgevingsbeleid.
Uit het onderzoek dat we in het kader van de Balans voor de Leefomgeving 2020 hiernaar gedaan hebben, blijkt dat burgers zorg voor de leefomgeving belangrijk vinden, maar ook dat een deel van de burgers zich zorgen maakt over de kosten van het leefomgevingsbeleid.
Balans in print en digitaal
De Balans voor de Leefomgeving 2020 bestaat uit een gedrukte publicatie die de belangrijkste overkoepelende en thematische conclusies samenvat.
De website van de Balans bevat een overzicht van de kwantitatieve doelen die de Rijksoverheid voor de leefomgeving hanteert. Tevens bevat de website een evaluatie of deze doelen voor milieu, natuur of ruimte naar verwachting worden gerealiseerd na uitvoering van het vastgestelde beleid. De website zal steeds worden bijgewerkt, zodra nieuwe informatie beschikbaar is.
Downloads
