De Raad van State geeft een duidelijk signaal: de overheid moet stoppen met de 1001 geitenpaadjes om haar verplichtingen te ontlopen en nu eindelijk serieus werk maken van stikstofreductie. Als dat gebeurt, dan kunnen ook alle belangrijke projecten in de woningbouw en energietransitie weer doorgaan. MOB, de NGO die deze stikstofzaak won, heeft een plan klaarliggen voor de overheid, dat wel zoden aan de dijk zet. Het vereist lef, maar actie is noodzakelijk.
De uitspraak van de Raad van State vandaag, 2 november 2022, verbiedt de partiële vrijstelling voor stikstof (bouwvrijstelling) rond de aanleg van de CO₂-infrastructuur van het Porthos-project in Rotterdam. Het fundamentele probleem dat de uitspraak van de Raad van State blootlegt, is dat de overheid in plaats van het nemen van maatregelen die emissies verlagen, vooral werk heeft gemaakt van het omzeilen van de verplichting om stikstof drastisch te verminderen. De zogenaamde bouwvrijstelling die nu door de Raad van State is vernietigd, was het zoveelste geitenpaadje om geen maatregelen te hoeven nemen die daadwerkelijk emissies verlagen.
Door deze uitspraak is het onzeker of het Porthos-project doorgang kan vinden. Daarmee vervalt in ieder geval voorlopig de mogelijkheid om CO₂ onder de grond op te bergen (CCS-project). Dat scheelt gemiddeld 2,5 Mton per jaar aan opslag (was voor 15 jaar gepland, er kan maximaal 37,5 Mton opgeslagen worden). We stootten in 2021 in Nederland 172 Mton uit aan broeikasgassen. Porthos betekent dus 1,5% minder per jaar. Indien Porthos van tafel gaat, dan kan de regering dit opvangen met vele kleine stappen (zie 54-puntenplan van Urgenda) of met enkele grote stappen, zoals het binnen tien jaar ombouwen van Tata-steel naar een kleinere en circulaire staalfabriek op duurzame elektriciteit en eventueel waterstof. Tata is de grootste uitstoter van stikstof, CO₂en kankerverwekkende stoffen van Nederland. Drie vliegen in 1 klap. Ook dit vereist visie en lef.
De overheid geeft nu vaak nieuwe en bredere snelwegen (A27 ten koste van Amelisweerd) en het openhouden van vliegvelden zoals Lelystad voorrang boven serieuze energie transitieprojecten. De prioriteiten zouden moeten liggen bij projecten die voor 2030 veel minder uitstoot opleveren in plaats van meer. Het kabinet lijkt hardleers, maar wellicht dat deze zaak leidt tot een ommekeer. Kijk welke industrie je echt in Nederland wil houden en maak binnen drie maanden afspraken. Waarom moeten die zogenaamde maatwerkafspraken 2 jaar duren? De industrie kan en wil sneller verduurzamen. En als de bouw zoveel mogelijk gebruik maakt van elektrische voertuigen, dan kan de verduurzaming van de gebouwde omgeving gewoon doorgaan.
Kortom, deze stikstofzaak is niet de oorzaak van de vertraging in de energietransitie, maar het resultaat van jarenlang pappen en nathouden door onze overheid. De uitspraak hoeft dan ook niet ten koste van de energietransitie te gaan. Er dienen wel andere prioriteiten te komen en een versnelling van de maatwerkafspraken (alleen met industrieën die levensvatbaar zijn in een bijna fossielvrije wereld!).
Bouwvrijstelling stikstof van tafel, maar geen algehele bouwstop
