Veel plannen en projecten die tot een toename van stikstofdepositie leiden liggen stil. Op 25 september 2019 bracht het adviescollege stikstofproblematiek Remkes haar eerste advies met de titel ‘Niet alles kan’ uit. Minister Schouten informeerde vervolgens de Tweede Kamer bij brief van 4 oktober 2019 over de door het kabinet beoogde aanpak van de stikstofproblematiek. De brief geeft op een aantal punten duidelijkheid aan personen en organisaties die wachten op vergunningverlening na de PAS-uitspraak van 29 mei 2019. Die punten zal ik in deze bijdrage eruit lichten.
Op 4 oktober 2019 heeft het kabinet ook een vraag- en antwoorddocument gepubliceerd waarin met behulp van infographics antwoord wordt gegeven op een aantal vragen die bij het publiek leeft.
In het document is onderstaand stappenplan opgenomen waarmee kan worden vastgesteld wanneer een nieuw plan of project vergunningplichtig is.
Uit dit stappenplan blijkt dat vergunningverlening bij activiteiten met een toename van de stikstofdepositie mogelijk is in drie situaties:
Intern salderen
Extern salderen
ADC-toets. In de kamerbrief worden daar nog twee situaties aan toegevoegd:
Ecologische beoordeling voor bijvoorbeeld activiteiten met een tijdelijk effect
Activiteiten onder een nog nader te bepalen grenswaarde.
Provincies hebben aanvragen om natuurvergunningen via intern salderen na de PAS-uitspraak aangehouden. Uit de kamerbrief blijkt dat de provincies vanaf 11 oktober a.s. weer vergunningen gaan verlenen via intern salderen. Daarbij zal – anders dan voorheen – worden uitgegaan van de feitelijk gerealiseerde en vergunde capaciteit. Dat is een aanscherping van het beleid dat voor de PAS-uitspraak gold. In de kamerbrief zijn de volgende uitzonderingen op dit uitgangspunt geformuleerd, waarbij de datum van het aangescherpte beleid van belang is:
Op 4 oktober 2019 was het project nog niet volledig gerealiseerd, maar heeft de initiatiefnemer wel aantoonbaar stappen gezet met het oog op volledige realisatie;
Op 4 oktober 2019 was nog niet gestart met de realisatie van het uitbreidingsproject, maar waren daarvoor wel al aantoonbaar onomkeerbare (investerings-)verplichtingen aangegaan;
Het project is noodzakelijk voor de realisatie van de doelen in een Natura 2000-gebied (bijvoorbeeld bedrijfsverplaatsing in het kader van natuurherstelmaatregelen);
Projecten en plannen ten aanzien van/ten behoeve van wegen, vaarwegen, spoorwegen en luchtvaart, woningbouw, duurzame energieopwekking en energieprojecten van nationaal belang dan wel projecten noodzakelijk in het kader van de nationale veiligheid of militaire activiteiten.
Provincies hebben aanvragen om natuurvergunningen via extern salderen na de PAS-uitspraak eveneens aangehouden. Dat blijft nog even zo. Uit de kamerbrief blijkt dat provincies en gemeenten gezamenlijk de condities waarbinnen extern salderen mag plaatsvinden moeten vastleggen. Wel is al duidelijk dat ook bij extern salderen moet worden uitgegaan van de vergunde en feitelijk gerealiseerde capaciteit, inclusief een generiek afromingspercentage van 30%. Het doel van dit afromingspercentage is dat een feitelijke reductie van de stikstofdepositie plaatsvindt.
Ook dienen in de landbouwsector aanvullende maatregelen te worden genomen om ongewenste effecten van externe saldering in de landbouw te voorkomen. Daarbij is uitgangspunt dat de dier- en fosfaatrechten van een veehouderij die vrijwillig worden opgekocht via externe saldering worden ingenomen.
Met name voor de wat grotere projecten kan vergunningverlening met een ADC-toets een uitkomst zijn. ADC staat voor Alternatieven, Dwingende redenen van groot openbaar belang en Compensatie. Dat betekent dat er geen alternatieven mogen zijn die tot minder schade aan Natura 2000-gebieden leiden. Ook moet sprake zijn van vermelde ‘dwingende redenen van groot, openbaar belang’. En tot slot moeten alle compenserende maatregelen aantoonbaar effectief zijn om schade aan de natuur te voorkomen. Eerder was gecommuniceerd dat er ook nadere voorwaarden zouden worden gesteld aan de ADC-toets. Uit de kamerbrief van 4 oktober 2019 blijkt dat daar toch van wordt afgezien.
Voor sommige activiteiten met een toename van de stikstofdepositie zal het mogelijk zijn om in de ecologische beoordeling te onderbouwen dat er geen significant effect is op de voor stikstof gevoelige habitattypes in de Natura 2000-gebieden. Uit de kamerbrief blijkt dat het kabinet daarbij vooral denkt aan de volgende activiteiten met een tijdelijk effect op de stikstofdepositie in de aanlegfase:
Kleinschalige bouwprojecten op een redelijke afstand van Natura 2000-gebieden;
Duurzaam bouwen;
Infrastructurele projecten van tijdelijke aard, zoals dijkversterkingen, zandsuppleties en renovatie en vervanging.
Het kabinet wil blijkens de kamerbrief inzetten op een drempelwaarde voor stikstofdeposities, zodat de toestemmingen voor (kleine) activiteiten en projecten weer in gang kunnen worden gezet. De kanttekening die het kabinet daarbij plaatst is dat dat alleen mogelijk is als het natuurherstel sneller gaat dan tot nu toe het geval is. Het kabinet zal de Afdeling advisering van de Raad van State om een zogenoemde voorlichting vragen aangaande een nieuwe systematiek met een drempelwaarde. Dit om beter inzicht te krijgen in de wijze waarop en de voorwaarden waaronder een nieuwe systematiek tot stand kan worden gebracht. Het kabinet wil daarover voor het einde van het jaar duidelijkheid verschaffen.
Veel plannen en projecten die tot een toename van stikstofdepositie leiden liggen stil naar aanleiding van PAS-uitspraken. Het kabinet heeft met de brief van 4 oktober 2019 een aantal stappen gezet in het stikstofdossier, waarmee de vergunningverlening voor initiatiefnemers weer op gang kan komen.
