Soms droom ik, dat een scheidsrechter op het voetbalveld, tijdens een eredivisiewedstrijd tussen bijvoorbeeld Pec-Zwolle- Ajax (ik laat met opzet FC Utrecht erbuiten, vanwege de rode kaart die straks komt) een rode kaart trekt (daar is de rode kaart al) na een overtreding, die bij nader inzien en na overleg met zijn assistent scheidsrechters eigenlijk geen rode kaart verdient; het bleek toch geen doorgebroken speler te zijn.
// ////
Soms droom ik, dat een scheidsrechter op het voetbalveld, tijdens een eredivisiewedstrijd tussen bijvoorbeeld Pec-Zwolle- Ajax (ik laat met opzet FC Utrecht erbuiten, vanwege de rode kaart die straks komt) een rode kaart trekt (daar is de rode kaart al) na een overtreding, die bij nader inzien en na overleg met zijn assistent scheidsrechters eigenlijk geen rode kaart verdient; het bleek toch geen doorgebroken speler te zijn. Dan droom ik dat de desbetreffende speler, met gebogen hoofd, onderweg naar de kleedkamer, op een zeer joviale manier wordt teruggeroepen door de scheidsrechter, dat deze hem een klap op de schouder geeft, zijn hand schudt en de speler gewoon weer mee laat spelen. Het publiek applaudisseert, de scheidsrechter maakt een buiging, het spel hervat.
Dit kan denk ik alleen maar in een droom, in al die jaren dat ik voetbal kijk heb ik dit nog nooit mee mogen maken. Een scheidsrechter die terug komt op zijn beslissing, dat zou toch geweldig zijn?
Ik moest hier aan denken toen ik een column las van Brigitte Veldman in Binnenlands Bestuur over een uitspraak van 5 maart 2014 (ECLI:NL:RVS:2014:775), waarin de afdeling bevestigt dat een bestuursorgaan kan terugkomen op een besluit, in dit geval de toegezegde medewerking aan het verlenen van een omgevingsvergunning. Volgens appellant had het College het gerechtvaardigd vertrouwen gewekt dat zij mee zou werken aan zijn bouwplan. Dit leidde hij af aan een brief van het College van februari 2009, waarin het College alleen voorbehoud had gemaakt ten aanzien van milieuaspecten en niet ten aanzien van planologische aspecten, waarop nu de medewerking spaak liep. De Raad van state beslist dat hiermee geen zwaardere motiveringsplicht op het college is komen te liggen. Met andere woorden, onder bepaalde voorwaarden kan een bestuursorgaan terugkomen op een eerdere beslissing, zonder dat er direct sprake is van schending van het vertrouwensbeginsel of het gerechtvaardigd vertrouwen.
Dit is een grote stap voorwaarts. De Omgevingswet en ook de landelijke handhavingstrategie zijn voor een groot deel gebaseerd op vertrouwen. Vertrouwen in ondernemend Nederland bv, dat zij uit zichzelf er alles aan zal doen om rekening te houden met omgevingsaspecten. We zijn klaar voor een mentaliteitsverandering. Vergunningverlening en handhaving moet anders en de tijd is rijp om hiermee te starten.
Vertrouwen hebben in ondernemers en vertrouwen hebben in de overheid, zonder twijfel en zonder argwaan. Dit moet lukken. Vertrouwen zoals ieder kind dat van nature heeft in zichzelf; ondanks het vele vallen blijft ieder kind proberen op te staan en te lopen, wat uiteindelijk bij bijna ieder mens lukt. En vertrouwen zoals een kind dat heeft in zijn of haar ouder, die het vasthoudt bij het leren fietsen; geen enkele twijfel dat de ouder hem of haar niet zal laten vallen.
Maar ook het vertrouwen in een overheid die zo nodig terugkomt op een beslissing, duidelijk uitlegt waardoor dit wordt veroorzaakt en meedenkt over een alternatief. We moeten proberen het vertrouwen van de mensen terug te winnen en het wantrouwen te herstellen dat bij sommigen leeft, bijvoorbeeld bij het aanvragen van een omgevingsvergunning of ontheffing. Er is nu een aantal mensen dat projecten uitvoert zonder de daarvoor benodigde vergunningen. Zij hopen dat hun activiteiten niet worden opgemerkt door de overheid. Dit risico is in hun ogen kleiner dan het risico dat zij lopen op een negatieve beslissing als zij de activiteit bij het bevoegd gezag aanvragen. Ik moet zeggen dat dit wantrouwen ook wel eens terecht is. We kunnen het vertrouwen terugwinnen door met kleine dingen te beginnen. Zo vraag ik mij af waarom er in iedere handhavingsbrief nog steeds de slotzin wordt gebruikt, dat als de ondernemer niet doet wat in de brief staat de overheid handhavend zal optreden. Deze zin geeft voor mij duidelijk aan dat de overheid de ondernemer niet vertrouwt. Als je elkaar vertrouwt dan ga je er zonder meer van uit dat de ondernemer de gemaakte afspraken zal nakomen. Mijn voorstel zou zijn om dit soort zinnen met ingang van vandaag te schrappen.
Er komt een nieuwe Omgevingswet waarin procedures en rechtsbescherming duidelijk en goed zijn omschreven voor onder andere de Wabo, de Wet milieubeheer, de Wet bodembescherming, de Waterwet, en de Natuur(beschermings)wet . Er zijn al 28 omgevingsdiensten met gemotiveerde en vakbekwame medewerkers. Noodzakelijke instrumenten om in Nederland prettig en veilig te kunnen werken, wonen en recreëren. Maar naast deze twee belangrijke factoren is vertrouwen in elkaar, zonder enige twijfel, een voorwaarde om de nieuwe manier van handhaven van het omgevingsrecht te laten slagen. Nog niet bij iedereen is het vertrouwensbeginsel doorgedrongen, denk aan de Rabobank, KPMG, Trafigura en Odfjell, en toch voelt iedereen dat er een omslag in handhaving voor de deur staat en dat deze omslag grotendeels is gebouwd op vertrouwen en zelfvertrouwen. Durf elkaar en jezelf te vertrouwen.
Gerard Leeman
Gerelateerde info:
