Wat is handhaving?

Met handhavingsinstrumenten kunnen overheidsorganen ervoor zorg dragen dat aan de gestelde regels wordt voldaan. Handhaving gebeurt door de overheid. Bij bestuurlijke handhaving gaat het daarbij per definitie om bestuursorganen. Met handhaving kan worden afgedwongen dat de geadresseerde van gestelde regels de normen gaat naleven.

Wie handhaaft er?

Handhaving is eenrichtingsverkeer. De actie gaat altijd uit van overheidsorganen en is gericht op burgers, ondernemingen of non-profit organisaties. De actie kan worden uitgelokt door belanghebbenden, maar dat is de enige rol die aan niet-overheden wordt toebedeeld.

Het doel van handhaving

Het doel van de handhaving is de naleving van de (overheids)regels die gelden voor die burgers, ondernemingen of non-profit organisaties. Klaarblijkelijk is het stellen van een norm aan het gedrag van particulieren of ondernemingen niet voldoende. De overheid moet zo nu en dan haar tanden laten zien en vervolgens doorbijten.

Meer handhaving onder de Omgevingswet

Bij invoer van de Omgevingswet in 2024 wijzigt er weinig voor toezicht en handhaving. Handhaving wordt namelijk geregeld in de Algemene wet bestuur (Awb). Deze blijft gewoon naast de Omgevingswet bestaan. Daarnaast zijn enkele bijzondere handhavingsbepalingen geregeld in de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Hiervan wordt het merendeel overgenomen in de Omgevingswet Hoofdstuk 18.

De belangrijkste wijziging vanuit handhavingsperspectief is dat er minder vergunningen komen en meer algemene regels en zorgplichten. Dat betekent dus meer handhavingsprocedures na 1 januari 2024.

Daarnaast is het de vraag hoe de specifieke zorgplicht zich precies gaat verhouden tot de voorschriften in een omgevingsvergunning. De rechtspraak vanaf 1 januari 2024 zal nog veel duidelijk moeten maken.