Het zou je maar gebeuren: als uitbater van een café wordt je dag in, dag uit geteisterd door dwarsliggende buren die voor elke zucht de gang naar de rechter maken. Zelfs voor het overschrijden van de geluidgrenswaarden door het gebruik van een handdoekautomaat op het toilet en te hard stemgeluid wordt een handhavingsverzoek bij het college van B&W ingediend.
Het college wijst het verzoek om handhavend op te treden tegen het café af. Maar volgens de buurman heeft het café gehandeld in strijd met het Besluit algemene regels inrichtingen milieubeheer. Het college zou daarom bevoegd maar zeker ook gehouden zijn om hiertegen op te treden. De buurman dient een bezwaarschrift in tegen het besluit van het college en deze wordt opnieuw afgewezen.
Daar neemt de buurman natuurlijk geen genoegen mee en hij stelt beroep in bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State.
En hier is de geboorte van de beginselplicht tot handhaving ontstaan. De Afdeling oordeelt namelijk dat het college in beginsel handhavend moet optreden tegen besluiten, tenzij er bijzondere omstandigheden zijn waardoor zou moeten worden afgezien van handhaving. Hiervan is sprake indien er een concreet zicht op legalisatie bestaat of het opleggen van een last onevenredig is in verhouding met de daarmee te dienen belangen.
De buurman was in zijn nopjes, want het college van B&W moest alsnog handhavend optreden. De uitbater van het café was ietsje minder blij.
De impact van deze uitspraak op alle handhavingsafdelingen, hetzij van de Gemeente, omgevingsdiensten, Provincies etc., paste hier zich ook op aan. Zo bevatten veel brieven van bijvoorbeeld voornemens last onder dwangsom, veelal een passage waarin de aanleiding voor de handhavingsactie wordt toegelicht en daarbij de beginselplicht welke geen aanleiding geeft tot bijzondere omstandigheden waardoor hiervan zou moeten worden afgeweken.
Maar let op! In dergelijke passages kan tegenwoordig verwezen worden naar artikel 18.1 onder c van de Omgevingswet. De wetgever heeft ervoor gekozen om de beginselplicht op te nemen in de Omgevingswet.
De bewoording van artikel 18.1. onder c van de Omgevingswet is ook anders, dan de bewoording die de Hoge Raad eraan heeft gegeven tijdens bovengenoemd arrest. Maar de wetgever vond het blijkbaar wel heel belangrijk om dit vast te leggen, dat blijkt ook uit de memorie van Toelichting.
