Voorkom financiële risico's door verankering bijdrage kwaliteitsimpuls in structuurvisie

Loop als gemeente geen (financieel) risico bij de verankering van de door provincies voorgeschreven kwaliteitsimpuls' in overeenkomsten met particulieren. Een mogelijke procedure onverschuldigde betaling kan worden voorkomen door een goede juridische basis in een structuurvisie.

Provinciaal kader

In een groot aantal provincies is instrumentarium ontwikkeld, gericht op het bereiken van een (extra) investering in de ruimtelijke kwaliteit gekoppeld aan particuliere initiatieven. In Noord-Brabant betreft dat artikel 2.2. van de Verordening Ruimte, in Overijssel de Kwaliteitsimpuls Groene Omgeving' en in Limburg het Limburgs Kwaliteitsmenu.

Per provincie varieert de regeling; Gelderland heeft een subsidieregeling voor gemeenten die werken aan borginginstrumenten ter behoud en/of versterking van ruimtelijke kwaliteit.

Terugkerend onderdeel is een verplichte fondsbijdrage wanneer de initiatiefnemer niet zelf kan zorgdragen voor de (extra) investering in ruimtelijke kwaliteit. Juist aan deze stap zijn voor gemeenten financiële risico's verbonden wanneer geen juridische verankering heeft plaatsgevonden.

Gemeentelijke opgave

Veel gemeenten zijn aan de slag (vaak regionaal) met de uitwerking van deze provinciale beleidslijnen. Hierbij wordt met name aandacht besteed aan vragen zoals: Aan welk type initiatieven wordt een kwaliteitsimpuls gevraagd / opgelegd? Hoe wordt de omvang daarvan bepaald?

Deze uitwerking is geen eenvoudige opgave. De vraag is ook of er ingezet moet worden op die eventuele extra investering. Juist in de huidige tijd is het al heel waardevol dat initiatieven worden ontwikkeld. Initiatieven betekenen investeringen, dynamiek en daarmee vitaliteit en leefbaarheid in een gebied.

Centraal zou moeten staan een optimale landschappelijke inpassing van een initiatief, zowel op projectniveau als op structuurniveau. Wat de ontwikkelings- en investeringsmogelijkheden zijn en de daarvoor noodzakelijke landschappelijke inpassing, is geheel afhankelijk van de context. Sommige gebieden kunnen meer dragen dan andere.

Risico

Door de provinciale beleidslijn wordt de gemeente de risicodragende partij. Wanneer de werkwijze rondom de kwaliteitsimpuls' niet verankerd is in een structuurvisie en wel wordt opgenomen in een bestemmingsplan en exploitatieplan/overeenkomst, kan de initiatiefnemer een zogenaamde procedure onverschuldigde betaling' opstarten. Dit heeft als gevolg dat de gemeente de fondsbijdrage moet terugstorten en mogelijk zelf de kosten voor die kwaliteitsimpuls moet dragen!

Recente jurisprudentie onderstreept dit risico (AbRvS 26 juni 2012, 201011920/8/R3).

Door een goede verankering in een structuurvisie van het gemeentelijke ruimtelijke kwaliteitsbeleid wordt dit risico niet gelopen.

Tips

• Maak duidelijk dat het niet gaat om het vullen van potjes, maar om daadwerkelijke kwaliteitsverbetering door en gekoppeld aan een initiatief.

• Benoem gebiedsgericht structuur- en kwaliteitsdragers en wat wordt bedoeld met goede inpassing. Ga hierbij verder dan het projectgebiedsniveau. Maak zoveel mogelijk gebiedseigen (verplichte kosten).

• Wanneer hieraan niet kan worden voldaan is fondsbijdrage aan de orde, op basis waarvan de gemeente zorgdraagt voor de investering.

• Voorkom brede fondsen, werk met gelabelde bijdragen ook al is dat administratief lastig.

• Voor situaties waarbij ook de gemeente niet kan zorgdragen voor de investering (op kosten van initiatiefnemer), staat alleen de weg open van de vrijwillige bijdrage ruimtelijke ontwikkeling'.

• Veranker deze werkwijze in een structuurvisie. Dit kan op pragmatische en beknopte wijze. Gekozen kan ook worden voor gebiedsgerichte uitwerking van de voorwaarden voor ruimtelijke kwaliteit als praktisch handvat voor de dagelijkse gemeentelijke praktijk èn als inspiratiebron voor initiatiefnemers.

Voor meer informatie:

susanne.de.geus@bro.nl

Door

BRO