Het organiseren van klimaatadaptatie is lastig. Klimaatadaptatie is van niemand, maar vraagt tegelijkertijd aandacht van veel afdelingen binnen jouw gemeente of waterschap. Er ligt een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het waterrobuust en klimaatbestendig maken van ons gebied. Maar hoe zorg jij ervoor dat klimaatadaptatie binnen jouw organisatie integraal wordt uitgevoerd? Programmamanagement biedt antwoord op deze vraag.
Programmamanagement is een tijdelijke manier van samenwerken die zich richt op het bestuurbaar maken van een complexe veranderopgave zoals klimaatadaptatie. Wij geven vijf redenen waarom je klimaatadaptatie programmatisch moet organiseren.
De effecten van klimaatadaptatie gaan over de grenzen van beleidsdomeinen heen. Denk bijvoorbeeld aan hittestress. De gevolgen van hittestress hebben impact op zorg, welzijn, ruimtelijke ordening en huisvesting. Klimaatadaptatie laat zich dus lastig langs gebaande paden organiseren. Programmamanagement helpt afhankelijkheidsrelaties te overbruggen en over afdelings- en organisatiegrenzen heen te werken. Door lopende individuele initiatieven in de eigen organisatie of regio met de gemeenschappelijke doelen voor klimaatadaptatie te verbinden, ontstaat betrokkenheid en bestuurlijke samenhang. Dit inzicht is de start om in de volle breedte de samenwerking op te bouwen.
Klimaatadaptatie vraagt om een flexibele houding in het licht van de nog vele onzekerheden. Nieuwe inzichten over klimaatverandering of politieke verschuivingen kunnen de huidige en toekomstige opgave beïnvloeden. Een waterschap of gemeente kan hierop inspelen door een opgave wendbaar te organiseren. Programmamanagement helpt in het sturen op de flexibiliteit van doelen, middelen en inspanningen, in plaats van sturen op een project met vastgestelde output, planning en budgetten. Hierdoor leiden nieuwe inzichten niet meteen tot een aanpassing van de opdracht; hoogstens een verschuiving in de programmering.
Het aanpassen aan een veranderende omgeving is voor waterschappen en gemeenten niet nieuw. Zij houden in beleid en in projecten altijd al rekening met prognoses van zeespiegelstijging en extreem weer. Dit gebeurt echter op verschillende plekken in de organisatie of in de regio. Elke afdeling of organisatie vanuit hun eigen kracht en vaak met veel energie. Programmamanagement helpt deze bestaande krachten en energie te bundelen zonder het eigenaarschap over te nemen. De bestaande inspanningen van afdelingen of organisaties kunnen vaak in hun huidige vorm doorgaan en daarmee bijdragen aan de programmadoelen voor klimaatadaptatie. Dit kan zolang de programmamanager het overzicht behoudt en de samenhang bewaakt.
Klimaatadaptatie is een brede en complexe opgave. Het is op voorhand niet duidelijk wat precies de meest effectieve activiteiten zijn die bijdragen aan het behalen van de gestelde doelen. Gezien het beperkte budget is het belangrijk om continu de vraag te stellen of je nog de goede dingen doet. Programmamanagement draagt bij aan de effectiviteit door te sturen op de vraag: “doen wij de goede dingen en halen wij onze doelen?”
Klimaatadaptatie is een relatief nieuwe opgave die actie vereist van veel afdelingen binnen een gemeente of waterschap. Bestaande structuren en aansturing voldoen vaak niet meer om de nieuwe opgave te realiseren. Maar op een reorganisatie zit men niet te wachten. Programmamanagement geeft een tijdelijke hulpstructuur voor de doelen van klimaatadaptatie. Wanneer de doelen zijn behaald, wordt het beleid en de uitvoering overgedragen aan de bestaande organisatie. De programmaorganisatie kan vervolgens afgebouwd en beëindigd worden.
Kortom, programmamanagement geeft de benodigde houvast bij het sturen op de opgave van klimaatadaptatie binnen jouw organisatie of regio. Door een tijdelijke hulpstructuur wordt klimaatadaptatie het nieuwe normaal. Nieuwsgierig naar hoe jouw programma klimaatadaptatie eruit kan zien? Lees binnenkort het vervolg.
Lees ook ons eerste blog in deze reeks over Klimaatadaptatie start met bewustwording binnen eigen organisatie.
