Er zijn verschillende manieren denkbaar om Nederland in de toekomst veilig en leefbaar te houden bij zeespiegelstijging. Welke dat zijn? Het rapport Ruimte voor zeespiegelstijging biedt drie denkrichtingen om twee en zelfs vijf meter zeespiegelstijging op te kunnen vangen: Meebewegen, Beschermen en Zeewaarts.
De drie manieren waarmee Nederland op lange termijn kan omgaan met zeespiegelstijging zijn heel verschillend. Iedere denkrichting leidt tot een ander Nederland. En in alle gevallen zijn de gevolgen groot:
Bij Meebewegen past Nederland het landgebruik en de samenleving zoveel mogelijk aan de zeespiegelstijging aan. Water krijgt veel meer ruimte, waardoor mogelijk op veel plekken zilte landbouw noodzakelijk wordt. Ook zullen er meer verhoogde of drijvende woningen moeten komen.
Bij Beschermen kies je vooral voor het inzetten van waterbouwkundige werken, zoals dat nu ook het geval is. Het land wordt dan vooral beschermd door middel van dijkversterkingen, stormvloedkeringen, sluizen, stuwen, gemalen en pompen. Riviermondingen kunnen deels of helemaal afgesloten worden.
Bij Zeewaarts legt Nederland een groot meer aan voor de kust van Zuidwest-Nederland, om hoge rivierafvoeren tijdelijk te bergen en om verzilting te verminderen. Op die manier zou je ingewikkelde maatregelen langs de riviermondingen kunnen beperken.
In alle denkrichtingen is er meer ruimte nodig en zal de manier waarop het land nu gebruikt wordt drastisch moeten veranderen. Dat heeft grote gevolgen voor de natuur, de waterkwaliteit, de landbouw, de woningbouw, de scheepvaart en de regionale watersystemen. Verder moet Nederland op termijn met minder zoetwater leren leven. Maatregelen die zoetwater en zoutwater bij sluizen van elkaar scheiden kunnen nu al voordelen opleveren en zullen altijd een goede investering blijven.
Om nu al slim te investeren en op lange termijn de juiste keuzes te maken, is er vervolgonderzoek nodig. Wel is duidelijk dat het een grote opgave wordt om bij verdergaande zeespiegelstijging het water van de Rijn en de Maas snel en veilig af te blijven voeren naar zee. Daarvoor zijn op het land systeemkeuzes nodig die enorme gevolgen zullen hebben. Het onderzoek daarnaar moet daarom op tijd starten.
Dit onderzoek is uitgevoerd vanuit het Kennisprogramma Zeespiegelstijging van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en de Deltacommissaris. De drie denkrichtingen zijn uitgevoerd door verschillende consortia van adviesbureaus, wetenschappers, overheden en maatschappelijke organisaties.
