Aan de drukbevaren Hollandsche IJssel ligt een oude scheepswerf. Ze is al jaren buiten gebruik, want de werf is niet meer geschikt voor de grote binnenvaartschepen van nu. Sinds 2009 is de gemeente Krimpen aan den IJssel eigenaar van het gebied. Die zou graag zien dat het terrein tot ontwikkeling komt. Maar dat is een uitdaging: de twee loodsen op het terrein hebben de status van rijksmonument. Die loodsen kun je dus niet zomaar verbouwen of slopen.
Daarnaast ligt het gebied buitendijks én is de
bodem
er verontreinigd. Wie er wil
bouwen
heeft te maken met Rijkswaterstaat en het waterschap. Een complexe situatie dus. Maar ook een grote uitdaging, vindt Arjan Bosker, directeur Ruimte bij de gemeente Krimpen aan den IJssel.
Op ontdekkingstocht
De complexiteit van de locatie was voor Bosker de reden om Werf aan den IJssel aan te dragen als Proeftuin. Binnen het Proeftuinenproject van het programma Aan de slag met de Omgevingswet verkennen overheden welke kansen de Omgevingswet biedt bij stapeling van regels en uitdagingen. De directeur Ruimte zit aan tafel met Adri Dorrestein, lid van het Expertteam Versnellen, die aan het Proeftuinproject werkt.
Een jaar is Dorrestein nu in de weer met de Proeftuinen, waarvan twee maanden met de Zuid-Hollandse gemeente. Krimpen aan den IJssel staat dus nog aan het begin van haar ontdekkingstocht. Dorrestein: Het mooie aan het Proeftuinenproject is dat het om een echte locatie gaat en de deelnemer met echte partijen aan tafel zit. Zo ontstaat een heel duidelijk beeld van wat die wet nu eigenlijk doet op een specifieke plek.
Goed gevulde kist
Als gemeente willen we ons voorbereiden op de nieuwe wet, vertelt Bosker. Met de werf hebben we een interessante casus te pakken. Het is een prachtige plek, dichtbij het centrum. Toch blijkt het lastig om initiatiefnemers te vinden voor de loodsen. Er spelen belangen van verschillende overheden, wat het project ingewikkeld maakt. Ondanks dat willen we met enige snelheid tot besluitvorming komen. Ik ben benieuwd of de werkwijze die bij de Omgevingswet hoort ons helpt om tot een goede oplossing te komen. Bosker geeft toe dat hij wat afwachtend is: Voor mij is deze Proeftuin ook een manier om te onderzoeken of de Omgevingswet nieuwe instrumenten biedt. Misschien concluderen we hierna dat het nodig is om de instrumentenkist verder aan te vullen.
Schuiven op het mengpaneel
Inmiddels heeft Bosker de betrokken overheden gesproken en hun eisen en wensen voor de werf en bijbehorende loodsen opgehaald. De volgende uitdaging is om die eisen en wensen samen te brengen in een zogenoemd mengpaneel. Dorrestein: De vraag is of de overheden in staat en bereid zijn om te schipperen met hun belangen. Met andere woorden: om te schuiven op het mengpaneel. Als je schuift, is het belangrijk dat je deelt waarom je dat doet. Wat je afwegingen zijn. Daarmee maak je belangen gemeenschappelijk en kom je makkelijker tot een compromis. Wanneer je met verschillende overheden te maken hebt, moet je bereid zijn om wat laconieker met je eigen belangen om te gaan. Je moet het toelaten dat iemand af en toe aan jouw schuifje zit.
Bosker doet hard zijn best: Het is niet de eerste keer dat we andere overheden betrekken bij onze plannen. Maar nu willen we eerder in het proces duidelijk in kaart brengen wat zij verwachten. Dan wordt de marktpartij niet ineens verrast als die al aan de slag is. Eerder gebeurde dat weleens.
Gebied met beperkingen
Belangrijk is nu dat er een gesprek komt met de lokale historische vereniging van Krimpen aan den IJssel, vertelt Bosker. Ik wil hen vragen wat er minimaal nodig is om de historie van de werf zichtbaar te houden. Zo hoop ik samen met hun tot een haalbaar idee te komen, waarmee we de Rijksdienst voor
Cultureel Erfgoed
enthousiasmeren. Met die input wil Bosker vervolgens ook naar de omwonenden toe. Krimpen aan den IJssel vraagt haar inwoners regelmatig om hun mening. Nu nog voornamelijk via klassieke inspraakavonden.
Het liefste zou Bosker daar een keer vanaf wijken en bewoners eerder in het proces betrekken. Maar deze Proeftuin leent zich daar niet voor. De gemeente moet van te voren heel duidelijk communiceren over de beperkingen van het gebied, zoals cultureel erfgoed en waterveiligheid. Toch hoopt Bosker naast de inspraakavonden ook te kunnen experimenteren met andere methoden. Als het zover is, willen we inwoners en ondernemers uitnodigen op locatie. Vragen wat hun ideeën zijn voor de loodsen. Daarnaast gaan we op zoek naar een of meerdere partijen die de ideeën kunnen realiseren. Dat kan een projectontwikkelaar zijn, maar ook een lokale architect.
Faciliteren in plaats van initiëren
Bosker heeft verschillende nieuwe inzichten opgedaan sinds hij bezig is in zijn Proeftuin. De Omgevingswet gaat ervan uit dat gemeentes niet meer zelf optreden als initiatiefnemer van projecten, maar dat zij initiatiefnemers zo veel mogelijk faciliteren. Het is dus de bedoeling dat wij een stap terug doen. In het licht van de Proeftuin is dat een lastige opgave. Wij zijn al eigenaar van de werf en daarmee initiatiefnemer. We willen nu naar een faciliterende rol toe. Een of meer initiatiefnemers vinden is dus onze grootste uitdaging.
