Wordt het met de nieuwe Omgevingswet echt allemaal anders, of is het oude wijn in nieuwe zakken? Het eerste, zeggen Kristel Lammers en Annemieke van Brunschot van het VNG-programma Invoering Omgevingswet. Maar hoe anders eigenlijk? En hoe kunnen gemeenten de veranderopgave het beste aanpakken?
Veranderkundige opgave
Gemeenten krijgen met de invoering van de Omgevingswet niet alleen te maken met nieuwe juridische instrumenten, zoals het omgevingsplan, maar ook met een digitaliseringsvraagstuk en een veranderkundige opgave, vertellen Kristel en Annemieke. Die opgave bestaat uit vier elementen:
integraal werken
gebiedsgericht werken
samenwerking in de regio met (maatschappelijke) partners
samenwerking lokaal met inwoners en ondernemers
Verschillende ontwikkelwegen
Hoe gemeenten deze verandering aanvliegen varieert sterk. Lammers: 'We zien gemeenten verschillende ontwikkelwegen inslaan. Bij sommigen ligt de nadruk op de juridische instrumenten. Anderen nemen deze ontwikkeling mee in een organisatieverandering die ze al inzetten voor de hele gemeentelijke organisatie. We zien ook gemeenten die het veranderkundige aspect van de Omgevingswet benadrukken.'
Context is bepalend voor keuze
Welke keuze gemeenten maken is aan hen, stelt ze: 'De wetgever schrijft niet voor hoe een gemeente met de Omgevingswet omgaat en de VNG doet dat ook niet. Het is een lokale keuze en afhankelijk van de context.'
Om gemeenten te helpen bij de invoering van de wet heeft het VNG-programma een dialoogmodel met verandertypen ontwikkeld, een hulpmiddel waarmee gemeenten hun eigen invoeringsstrategie kunnen ontwikkelen. Een aantal vragen zijn het begin van het vormen van de strategie, zegt Lammers:
Welke maatschappelijke opgave is er en wat willen inwoners en ondernemers?
Hoe werk ik zelf het liefst aan een verandering en hoe werkt mijn organisatie?
Wat zijn de politiek-bestuurlijke ambities en hoe past de Omgevingswet hierbij?
In welke mate wil ik gebruik maken van de ruimte die de Omgevingswet biedt?
Als je deze vragen hebt beantwoord, dan weet je wat je ambitie met de Omgevingswet is en hoe groot de veranderkundige opgave die daar bij hoort.'
Verschil in ambitie
In de praktijk zullen de ambities van politiek en ambtelijke organisatie niet altijd gelijk zijn, zegt Lammers. Wat doe je dan als projectmanager? Van Brunschot: 'Praten. Neem het college mee in de aanpak en de ambities, faseer, experimenteer in het klein. Je kunt veel doen. Het is het belangrijkst om in dialoog te gaan en te blijven, zodat je de veranderopgave blijft aanhaken bij de actuele vraagstukken van de gemeente.'
Meer informatie
Lees hieronder het hele artikel over de veranderaanpak voor de invoering van de Omgevingswet.
Interview: projectleiders, veranderaanpak voor invoering Omgevingswet (pdf, november 2016)
