Op dit moment vindt er een Europese evaluatie van de Vogel- en Habitatrichtlijn plaats: de Fitness Check. Deze Europese richtlijnen schrijven voor welke vogels en dieren en welke natuurtypen beschermd moeten worden. Een van de gevolgen van de richtlijnen is de aanwijzing van Natura 2000-gebieden. Een vaak gehoord geluid is dat Nederland “op slot” zit door deze richtlijnen.
Het onderzoeksinstituut WUR-Alterra heeft, op verzoek van de staatssecretaris van EZ, onderzocht of dit inderdaad het geval is. Dit onderzoek zou ook als input moeten dienen voor de Europese Fitness Check. Aan de hand van cases is onderzocht welke kansen en dilemmas stakeholders ervaren bij de uitvoering van de richtlijnen. Het eindrapport is te downloaden via
http://edepot.wur.nl/376011
.
In het rapport worden meerdere knelpunten en mogelijke oplossingen beschreven. De volgende drie belangrijke dilemmas waarbij knelpunten worden ervaren bij de uitvoering van de richtlijnen worden beschreven:
Het risico dat natuurlijke dynamiek of plannen ter verbetering van het ecosysteem leiden tot verslechtering of aantasting van de instandhoudingsdoelen en zodoende in strijd zijn met de richtlijnen.
Het risico dat integrale projecten met een win voor natuur niet uitgevoerd kunnen worden, omdat negatieve effecten niet gesaldeerd mogen worden in een gebied, of omdat er alternatieve oplossingen zijn, of omdat er geen sprake is van een publiek belang.
De grote inspanningen en hoge kosten die nodig zijn bij het treffen van beheermaatregelen en het onderbouwen van vergunning- en ontheffingsaanvragen in het algemeen en specifiek in het geval van algemeen voorkomende soorten.
In het rapport wordt geconcludeerd dat makkelijke oplossingen voor de ervaren knelpunten helaas niet voorhanden zijn. Dat oplossingen veelal binnen de (uit de jurisprudentie volgende) grenzen van de Vogel- en Habitatrichtlijn mogelijk zijn, wil niet zeggen dat zij in Nederland eenvoudig te realiseren zijn. Dit komt doordat de huidige ecologische en beleidsmatige ruimte in ons land beperkt is.
De ecologische ruimte is beperkt door de veelal ongunstige staat van instandhouding van soorten en habitattypen en de huidige milieu- en ruimtedruk in ons land.
De beleidsmatige ruimte is beperkt door de wijze waarop de processen ter uitvoering van de richtlijnen in Nederland bestuurlijk zijn vormgegeven, namelijk met meerdere bestuurlijke schaalniveaus (het politieke circuit) en vele stakeholders (het interactieve circuit).
Toch wordt er een aantal mogelijke oplossingen beschreven, zoals de wens dat er nieuwe Europese Guidances komen die ingaan op de mogelijkheden die de richtlijnen nu al bieden of de introductie van een programmatische aanpak voor soortenbescherming, waardoor niet meer bij elke individuele ingreep getoetst te worden of de gunstige staat van instandhouding van de soort in gevaar komt.
De resultaten van het rapport zullen door de staatssecretaris worden meegenomen bij de Europese Fitness Check. In een
recente Kamerbrief
geeft de staatssecretaris aan dat in het tweede kwartaal van 2016 de Europese Commissie met een werkdocument komt waarin ze haar conclusies geeft naar aanleiding van de resultaten van het uitgevoerde onderzoek.
Ten behoeve van het onderzoeksrapport heeft WUR-Alterra een workshop gehouden met juristen die gespecialiseerd zijn in het natuurbeschermingsrecht. Annemarie Drahmann was een van deze juristen.
Klik hier voor meer artikelen van Stibbe
