Co Verdaas, hoogleraar gebiedsontwikkeling aan de TU Delft deelde op de VNG Bestuurdersdag zijn visie op de rol van bestuurders bij de Omgevingswet. 'Nederland is een planologisch paradijs', zegt Verdaas.
Met 26 wetten, honderden ministeriële regelingen en 55.000 bestemmingsplannen is één ding zeker: wat je als burger of bedrijf wil, past in geen enkel bestemmingsplan meer. We hebben het land dichtgeregeld en zijn aan het einde gekomen van het huidige stelsel.'
Droogzwemmen
Goed dus dat de Omgevingswet er aan komt. Afwachten is weliswaar een keuze, aan de slag gaan is een betere optie. Verdaas: 'De Omgevingswet is complex, ingewikkeld en onzeker, maar het goede nieuws is dat het in ons DNA zit om ons land fatsoenlijk in te richten. De komende twee jaar kun je als gemeenten nog droogzwemmen, daarna word je in het diepe gegooid. Benut deze tijd om intelligent te struikelen. En bedenk daarbij dat niemand weet hoe het precies zit, ook externe adviseurs niet. Het is een complex vraagstuk, waarbij we elke dag nog voorzien worden van nieuwe informatie.'
Transitie
Gemeenten die gebruik willen maken van de ruimte die de Omgevingswet biedt, staan aan het begin van een transitie. Een transitie met als doel de leefomgeving te verbeteren, met minder en overzichtelijkere regels, meer ruimte voor initiatieven, lokaal maatwerk en meer vertrouwen. Aan het begin van dit soort omvangrijke transities zijn bestuurders vaak nauw betrokken, vinden er gesprekken plaats en de worden uitgangspunten vastgesteld. Dan gaat de organisatie vol goede moed aan de slag en verdwijnt de bestuurlijke betrokkenheid verdwijnt vaak naar de achtergrond.
Zet collegas met lef aan het roer, laat ze uitproberen en maximaal experimenteren.
Betrokkenheid
Als het echte werk van start gaat, lopen organisaties onvermijdelijk tegen invoeringsissues aan. De ambitie op papier is mooi, de werkelijkheid vele malen weerbarstiger. Het is volgens Verdaas juist dan van belang dat bestuurders blijven sturen: 'Zorg ervoor dat de ruimte die je in je ambitie hebt gecreëerd niet ten onder gaat aan checklists en het dichtregelen van risicos. Bestuurders kunnen hier een actieve rol in nemen.'
Geen black box maar kijkdoos
'Natuurlijk is de Omgevingswet een grote en ingewikkelde zoektocht. Wel eentje met oneindig veel mogelijkheden en kansen. Geef daarom creativiteit en innovatief denken de ruimte', aldus Verdaas. 'Zet collegas met lef aan het roer, laat ze uitproberen en maximaal experimenteren. Daar is nu nog tijd voor. En dan kan je straks, bij de inwerkingtreding van de wet, je ambities waarmaken. Houd je ambitie overeind en neem als bestuurder een bijpassende houding aan.'
