"Verminderen van administratieve lasten voor burger, bedrijf en overheid was een aantal jaren geleden een belangrijk item. Red tape was het begrip en menig adviesorgaan was betrokken bij het bedenken van voorstellen dan wel het beoordelen van die voorstellen om de red tape terug te dringen. In de ruimtelijke ordening was het al niet anders. De oorspronkelijke gedachten rondom de WABO waren ook sterk gestoeld op vereenvoudiging en kostenverlaging voor alle betrokkenen"
Al die gedachten kwamen voort uit de vraagstukken die toen speelden. De oplossingen die toen bedacht werden sloten min of meer aan bij de vraagstukken. Vaak rijst de vraag dan: welke oplossing is perfect? Retorisch want perfecte oplossingen bestaan niet.
We zijn een paar jaar verder, een mondiale crisis kwam en verdween goeddeels weer. Onze kijk op de maatschappij is hierdoor sterk veranderd. Niet onbelangrijk: er is stevig lering getrokken uit de negatieve en teleurstellende ervaringen die tijdens de crisis zijn opgedaan. Dat geldt in ieder geval voor begrijpen als leegstand en vrijkomend gebouwen.
De Noodzaak tot verandering
Misschien wat kort door de bocht maar vóór de crisis was er geld genoeg , er waren initiatieven genoeg en de focus lag op uitbreiden, uitbouwen en groeien. Er waren al wel wat thema's waar dit wat minder sterk gold: bijvoorbeeld vrijkomende kerken en kloosters inclusief bijbehorende opstallen maar ook vrijkomende agrarische bebouwen. En op binnenstedelijke (soms verouderde) bedrijvenlocaties was her en der leegstand of op zijn minst ondoelmatig gebruik. Daar geldt: leegstand is achteruitgang.
De crisis heeft een aantal neerwaartse processen versneld en tevens diende zich nieuwe thema's aan: enorme leegstand in (soms spiksplinternieuwe) kantoorobjecten, verminderde behoefte aan maatschappelijke accommodaties onder meer als gevolg van ingrijpende wijzigingen in de zorg en veranderingen in de kijk op de gewenste ontwikkelingen in de woningvoorraad.
De wens tot deregulering van een aantal jaren geleden veranderde vervolgens in een absolute noodzaak tot verandering van wet en regelgeving.
Niet bij regels alleen
De Omgevingswet komt er aan, de 3 Decentralisaties (lees dat vooral ook als bezuiniging en vereenvoudiging) zijn inmiddels operationeel, er komt een belastingherziening en die lijst kan ongetwijfeld nog veel langer worden gemaakt. Maar met al die nieuwe, hopelijk veel minder en veel eenvoudiger, regels zijn we er niet. Veel belangrijker is hoe wij er mee omgaan. Want als de vraag gesteld wordt:
Hoe zijn wij in het verleden tot al die complexe wetten en uitvoeringsbesluiten gekomen?
" Dan is er maar een antwoord:
Die hebben wij zelf bedacht omdat wij vonden dat voor elke bijzondere situatie een bijzondere regel moest komen
. Veel details en veel uitzonderingen en soms veel aparte procedures. Kortom: als wij die cirkel niet doorbreken dan zal binnen een aantal jaren het uitgedunde bos weer zijn dichtgegroeid.
Toekomst door leegstand
De huidige toename van leegstaande gebouwen en tegelijkertijd de weer groeiende behoefte aan bijvoorbeeld uitbreiding van de woningvoorraad vraagt zoals gezegd tenminste minder en in ieder geval ook simpeler regels. En dat zonder meer in combinatie met een andere kijk op de samenleving.
Dat betekent dat in ieder geval het huidige risicomijden moet worden opgevolgd voor een houding waarbij risico's geaccepteerd zijn. Uiteraard is het van belang de risicos wel te (onder)kennen en vervolgens te beoordelen of ze aanvaardbaar zijn. Vergelijk het maar met autorijden. Zouden we risicomijden de basis laten zijn dan komt er geen auto meer op de weg. Immers we kunnen niet alle risicos uitsluiten. Bij autorijden hebben wij daarmee durven én leren leven. Het betekent ook dat het denken in termen van "gelijke monniken, gelijke kappen" vaker moet worden losgelaten. Immers: er zijn nauwelijks tot geen gelijke monniken. Weliswaar lijken ze af en toe op elkaar maar dan nog. De vrees voor mogelijke precedentwerking moet plaatsmaken voor het accepteren van uitzonderingen.
Tot slot is het van belang dat we afstappen van het zogeheten indekken met rapporten, onderbouwingen en inzet van deskundigen. Die aanpak moet worden ingeruild voor het voeren van overleg en het creëren van draagvlak.
Kortom: dankzij de leegstand ontstaat nu het besef dat naast andere wetten en regels er ook een andere aanpak noodzakelijk is om die leegstand te bestrijden. Zoeken naar oplossingen moet in de plaats komen van het benoemen van belemmeringen.
Toekomst voor leegstand
In veel gevallen is de oorspronkelijke functie van een leegstaand gebouw niet meer actueel. Maar daar staat dan tegenover dat er voldoende andere functies zijn die in dat gebouw goed tot hun recht kunnen komen.
De ervaring leert dat binnen veel huidige bestemmingsplannen er vaak al veel mogelijkheden zijn. Met de hiervoor geschetste andere benadering (zoeken naar oplossingen, accepteren van risicos etc.) is veelal een functiewijziging mogelijk. Slim zoeken binnen de bestaande kaders leidt vaak tot slimme oplossingen. Soms is wel een bestemmingsplanwijziging of ander ruimtelijk besluit noodzakelijk. In dat geval geldt dat een slimme aanpak met het creëren van draagvlak voorafgaand aan de formele procedures vaak helpt om de functiewijziging mogelijk te maken.
In alle gevallen is een gestructureerde aanpak met een goede regie op proces én inhoud een voorwaarde om snel tot realisatie te komen. Wordt daar voor gekozen dan is er zonder meer toekomst voor leegstand.
Gerelateerde info:
