"Indien een project niet in het planologisch regime past, geldt als hoofdregel dat de ontwikkeling alleen door kan gaan indien dit regime wordt aangepast. Dit uitgangspunt blijft in de Omgevingswet behouden. Ook blijft de mogelijkheid bestaan om voor een dergelijk project een omgevingsvergunning aan te vragen. Onder het huidig recht heeft het gebruik van de zogenoemde âplanologische kruimelregelingâ de laatste jaren een grote vlucht genomen. Met behulp van deze regeling kan het college van burgemeester en wethouders voor een concreet project met een eenvoudige procedure een afwijking van het planologisch regime toestaan. In dit blog beantwoorden wij de vraag of deze kruimelvergunning in de Omgevingswet terugkeert."
Wat is een kruimelvergunning?
In artikel 4 van Bijlage II bij het Besluit Omgevingsrecht is de kruimellijst opgenomen. Op deze lijst staan elf mogelijke gevallen waarin toestemming kan worden gegeven om voor een concreet project van het bestemmingsplan af te wijken. Voor initiatiefnemers is een groot voordeel van de kruimellijst dat met de reguliere voorbereidingsprocedure met een verkort besluitvormingstraject (8 weken + 6 weken verlenging) kan worden afgeweken van het bestemmingsplan. De instemming van de gemeenteraad is dan niet vereist. Wanneer het bevoegd gezag niet tijdig beslist op een aanvraag om een kruimelvergunning, geldt bovendien dat deze van rechtswege ontstaat.
Wat verandert er met de Omgevingswet?
De term kruimellijst komt niet of nauwelijks in de wetsgeschiedenis van de Omgevingswet voor en ook voor het overige lijkt een continuering van deze mogelijkheid om van het planologisch regime af te wijken op dit moment niet aan de orde. Van een algemene maatregel van bestuur, waarin een aantal categorieën gevallen is bepaald ten behoeve waarvan eenvoudiger kan worden afgeweken van het omgevingsplan, zal naar alle waarschijnlijkheid geen sprake zijn. Wel zijn over twee andere kernelementen van de kruimelvergunning belangrijke opmerkingen te plaatsen:
1. De reguliere procedure wordt de standaard
De wetgever heeft zich met de Omgevingswet onder meer ten doel gesteld de bestuurlijke besluitvorming te versnellen. Ten behoeve van het afwijken van een omgevingsplan kent de Omgevingswet in dat kader een omgekeerde systematiek ten opzichte van het huidige recht: als hoofdregel wordt namelijk voorgeschreven dat de reguliere procedure van toepassing is. Dit is slechts anders indien voor de afwijking een milieueffectrapport moet worden opgesteld of wanneer dit bij algemene maatregel van bestuur is bepaald. Hiermee wordt het grootste pluspunt van de kruimellijst feitelijk tot norm verheven. In verreweg de meeste gevallen zal ten opzichte van de huidige situatie sneller duidelijkheid worden verkregen. Dit is hoe dan ook winst voor initiatiefnemers, maar zal voor bestuursorganen in sommige gevallen nog een hele kluif worden.
2. De vergunning van rechtswege wordt afgeschaft
De ruimere toepassing van de reguliere procedure voor het afwijken van het planologisch regime heeft wel een belangrijke keerzijde: de vergunning van rechtswege vervalt namelijk in de Omgevingswet. De wetgever meent dat een dergelijk stelsel niet past bij de ruimere afwegingsruimte die in de wet aan bestuursorganen wordt gegeven. Ook wordt op deze manier mogelijk gemaakt dat de reguliere procedure van toepassing blijft wanneer Europeesrechtelijke verplichtingen een voorafgaande beoordeling van het bevoegd gezag vereisen. Wanneer niet tijdig op de aanvraag beslist wordt, kan een bestuursorgaan slechts op basis van de regeling dwangsom en beroep bij niet tijdig beslissen worden gedwongen om snel een besluit te nemen.
Onduidelijkheden binnen de kruimelvergunning
Overigens is meer in het algemeen over de constructie om van het omgevingsplan af te wijken nog niet alles bekend. In een
brief
van de minister aan de Tweede Kamer van 19 mei jl. is namelijk opgenomen dat deze op verzoek van de VNG nog op de schop gaat. Er komen straks alsnog twee soorten vergunningen om af te kunnen wijken van het omgevingsplan: binnenplanse en buitenplanse. Voorts wordt de regeling van vergunningvrije bouwwerken nog nader bezien. Voor gemeenten zijn dit belangrijke onderwerpen, die nu met de invoeringsregelgeving van de Omgevingswet zullen worden geregeld. De precieze invulling van het een en ander laat dus nog even op zich wachten.
