De Omgevingswet is van invloed op de uitvoeringspraktijk van alle overheden die te maken hebben met de inrichting van de fysieke leefomgeving, dus ook op de veiligheidsregio’s. Met name zoeken de veiligheidsregio’s naar samenhang tussen de kerninstrumenten van de Omgevingswet ten aanzien van veiligheid en gezondheid.
In het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) is bepaald dat in het omgevingsplan rekening moet worden gehouden met de mogelijkheden van het voorkomen, beperken en bestrijden van een brand, ramp of crisis. MvT Wetsvoorstel Invoeringswet Omgevingswet, Kamerstukken II 2017-2018, 34 986, nr. 3, d.d. 29 juni 2018. Art. 5.2 van het Bkl. In een omgevingsplan wordt voor risico’s van branden, rampen en crises als bedoeld in artikel 10, onder a en b, van de Wet veiligheidsregio’s, rekening gehouden met het belang van het voorkomen, beperken en bestrijden daarvan en de geneeskundige hulpverlening, als bedoeld in art. 1 van de Wet Veiligheidsregio’s Zie art. 10b van de Wet veiligheidsregio’s. Art. 10, onder a en b Wvr: Bij de regeling, bedoeld in artikel 9 (via gemeenschappelijke regeling), worden aan het bestuur van de veiligheidsregio de volgende taken en bevoegdheden overgedragen: het inventariseren van risico’s van branden, rampen en crises; het adviseren van het bevoegd gezag over risico’s van branden, rampen en crises in de bij of krachtens de wet aangewezen gevallen alsmede in de gevallen die in het beleidsplan zijn bepaald
Voor de veiligheidsregio’s biedt de komst van de Omgevingswet de mogelijkheid om samen met andere partners op lokaal en regionaal niveau al vroeg in het proces aspecten van fysieke veiligheid en gezondheid in te brengen en zo invulling te geven aan een veilige en gezonde leefomgeving. De veiligheidsregio’s vullen deze rol in door: Instituut Fysieke Veiligheid, 22 mei 2018, De veiligheidsregio en het veranderende omgevingsrecht, https://www.ifv.nl/nieuws/Paginas/Het-IFV-de-veiligheidsregios-en-het-veranderende-omgevingsrecht.aspx.
het scheppen van heldere inhoudelijke en procesmatige kaders;
deskundige en vaardige medewerkers;
adequate informatievoorzieningen;
het zorgen voor een professionele organisatie.
Aan de start van de beleidscyclus, bij het formuleren van de omgevingsvisie, dienen gemeente, provincie en het Rijk het belang van een veilige fysieke leefomgeving mee te wegen. Het is van belang dat daarbij de veiligheidsregio’s als deskundigen en adviseurs worden betrokken. T. van der Schoot, Functies toedelen aan locaties met de Omgevingswet: theorie en praktijk van ruimtelijke ordening nieuwe stijl (deel I), Praktijk Omgevingsrecht, 2022/1, p. 12 t/m 15, nr. 2.
De Wet veiligheidsregio’s draagt de veiligheidsregio op om de gemeenten te adviseren over risico’s van branden, rampen en crises. NvT Bkl, Stb. 2018, 292, p. 58.
Het regionaal beleidsplan geeft een beschrijving van de omvang van de adviesfunctie en kan daarbij bepaalde criteria aanleggen voor het al dan niet betrekken van de veiligheidsregio bij het wijzigen van een omgevingsplan. Het regionaal beleidsplan wordt vastgesteld door de gemeenteraad, met als onderdeel een beschrijving van de wijze waarop gemeenten de veiligheidsregio in de gelegenheid stellen haar adviesfunctie uit te oefenen met betrekking tot omgevingsplannen. Omgevingsplannen kunnen immers ook effect hebben op de uitvoering van de taken van de veiligheidsregio. Art. 10 Wet veiligheidsregio’s. Voor de relatie tussen de Omgevingswet en de Wet veiligheidsregio’s wordt verder verwezen naar paragraaf 4.19.3 van de MvT Omgevingswet en paragraaf 3.9.5 van de Nota naar aanleiding van het verslag; Kamerstukken II 2014-2015, 33 962, nr. 3, p. 248 en nr. 12, p. 77-78 en artikel 5.2 Bkl.
Let op: de oude adviestitel (zoals o.a. in het Bevi, Bevb en Bevt is opgenomen) is vervangen door een generieke ‘regel’ dat het bevoegd gezag rekening dient te houden met de adviezen van veiligheidsregio’s t.b.v. hun omgevingsplannen.
Kernwaarden veiligheid
Door de veiligheidsregio’s is een aantal kernwaarden vastgesteld:
samenwerken aan een veiligere leefomgeving (kwaliteit);
afstand tot risico’s vergroot de veiligheid;
bebouwing en omgeving bieden bescherming (veilig ontwerpen en inrichten);
gebouwen en gebieden zijn snel en veilig te verlaten;
de omgeving maakt snel en effectief optreden van de hulpdiensten mogelijk. Handreiking veilige leefomgeving. Een leidraad voor het omgevingsplan, Kernwaarde 5 (versie 1.2) Samenwerking veiligheidsregio Provincie Noord-Brabant d.d. 14 november 2018.
Om deze kernwaarden in een omgevingsplan te bereiken is een aantal ontwerpprincipes voor de veiligheid opgesteld: Zie Handreiking Inbreng veiligheidsregio’s in omgevingsvisies, Werkgroep Planfiguren Omgevingswet Brandweer NL, d.d. 5 oktober 2018, versie 1.1.
Kernwaarde 3
De leefomgeving wordt mede vormgegeven volgens de ontwerpprincipes voor veiligheid
Toelichting
De leefomgeving wordt aan de hand van de ontwerpprincipes voor fysieke veiligheid ontwikkeld. De veiligheidsregio reikt het bevoegd gezag de ontwerpprincipes voor een veilige leefomgeving aan. In de ontwerpprincipes is sprake van een zekere volgorde: van het voorkomen van het risico, door bepaalde activiteiten niet toe te staan, tot acute hulpverlening bij een crisis.
Bij het ontwerpen van gebouwen en de inrichting van de omgeving kunnen ontwerpprincipes voor veiligheid worden meegegeven:
A. Voorkomen of beperken van risico's vergroot de veiligheid
B. Afstand tot de risico's vergroot de veiligheid
C. Bouwwerken en omgeving bieden bescherming
D. Bouwwerken en gebieden zijn snel en veilig te verlaten
E. De omgeving maakt snel en effectief optreden van de hulpdiensten mogelijk
F. De omgeving maakt passende medische zorg bij een crisis mogelijk (zorgcontinuïteit)
Figuur 19: Ontwerpprincipes voor veiligheid (Bron: Presentatie Brandweer Schakeldag 2018).
