Volgens een nieuw verslag van de Europese Rekenkamer heeft de Europese Commissie het gebruik van nieuwe beeldtechnologieën bij landbouwmonitoring bevorderd, maar blijft een aantal belemmeringen bestaan voor een grootschaliger gebruik daarvan. Technologieën zoals de Sentinel-satellieten van het Copernicus-programma van de EU zouden een kentering teweeg kunnen brengen in het beheer en de monitoring van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB). Hoewel de EU de afgelopen jaren het gebruik van deze technologieën heeft aangemoedigd voor de beoordeling van de oppervlaktegerelateerde rechtstreekse steun aan landbouwers, verloopt de vooruitgang trager bij het gebruik ervan voor de monitoring van milieu- en klimaatvereisten, aldus de controleurs.
Sinds 2018 kunnen betaalorganen in de lidstaten gebruikmaken van Sentinel-gegevens van Copernicus en andere nieuwe technologieën, zoals gegeotagde foto’s en drones, om de naleving van de GLB-regels door de landbouwers te beoordelen. Met deze geautomatiseerde beoordeling, “controles door monitoring” genoemd, is het mogelijk om op afzonderlijke percelen landbouwgrond gedurende het groeiseizoen gewassen te identificeren en activiteiten te monitoren (zoals het bewerken van de grond, oogsten en maaien). Door de nieuwe aanpak is het tevens mogelijk alle landbouwers te monitoren (in plaats van alleen een steekproef) en tegelijkertijd de kosten van de controle te verlagen. De controleurs onderzochten of de Europese Commissie en de lidstaten voldoende stappen hadden gezet om de potentiële voordelen van deze nieuwe technologieën voor het beheer en de controle van het GLB te verwezenlijken.
Zij stelden vast dat de Commissie het gebruik van nieuwe beeldtechnologieën actief had bevorderd en ondersteund. Zij heeft het rechtskader gewijzigd met betrekking tot het gebruik van Sentinel-gegevens voor de monitoring van rechtstreekse oppervlaktesteunbetalingen, waardoor dit duidelijker werd. In mei 2018 begon een eerste betaalorgaan in Italië met de toepassing van “controles door monitoring” in één provincie (Foggia, Apulië). In 2019 gebruikten 15 betaalorganen (in België, Denemarken, Italië, Malta en Spanje) deze nieuwe aanpak voor een deel van hun regelingen. Nog eens 13 betaalorganen in 8 andere lidstaten zijn van plan om dit jaar voor sommige steunregelingen en voor een deel van het gebied waarvoor zij verantwoordelijk zijn met de nieuwe aanpak te beginnen.
De controleurs wijzen op verschillende bestaande belemmeringen voor een grootschaliger gebruik van deze nieuwe technologieën. Een van de bedenkingen van de betaalorganen is dat de Commissie de besluiten die op basis van controles door monitoring zijn genomen ter discussie kan stellen. Bovendien vereist de toepassing van de nieuwe aanpak aanzienlijke veranderingen in de procedures en IT-systemen van de betaalorganen. De Commissie heeft getracht de toegang tot Sentinel-gegevens via cloudgebaseerde diensten te vergemakkelijken en te standaardiseren, maar het gebruik ervan voor operationele doeleinden is nog steeds laag. Zij heeft ook een aantal relevante onderzoeksprojecten gefinancierd waarvan de resultaten echter nog moeten worden benut.
Tot op heden is bij de werkzaamheden van de Commissie voorrang gegeven aan het gebruik van nieuwe technologieën voor de monitoring van oppervlaktegerelateerde regelingen inzake rechtstreekse betalingen in plaats van milieu- en klimaatvereisten. In 2019 heeft geen van de betaalorganen voor deze essentiële voorwaarden en regelingen voor plattelandsontwikkeling controles door monitoring uitgevoerd. Dit komt gedeeltelijk doordat een aantal ervan niet alleen met Sentinel-gegevens kan worden gemonitord. De controleurs hebben ook vastgesteld dat de voorgestelde reeks prestatie-indicatoren voor het toekomstige GLB grotendeels niet was ontworpen voor rechtstreekse monitoring met de Sentinel-gegevens van Copernicus.
Aangezien het nieuwe GLB voor 2021-2027 momenteel wordt opgesteld, bevelen de controleurs aan dat de Europese Commissie:
• de aanpak van “controles door monitoring” als een essentieel controlesysteem voor betaalorganen bevordert, bijvoorbeeld door synergieën vast te stellen met betrekking tot de verwerking, opslag of verzameling van satellietgegevens;
• beter gebruikmaakt van nieuwe technologieën voor de monitoring van milieu- en klimaatvereisten en actieplannen ontwikkelt om belemmeringen voor een bredere toepassing ervan weg te nemen.
