Het landelijk gebied, ook wel ‘platteland’ of ‘buitengebied’ genoemd, heeft vele gezichten: er zijn natuurgebieden, de agrarische sector zoals veehouderij en land- en tuinbouw nemen ruimte in en mensen wonen en leven er. Het Nederlandse platteland dient dan ook diverse functies: gezondheid, voedselvoorziening, recreatie, wonen en leven, waterbeheer en waterkwaliteit, biodiversiteit, natuurbeheer en industrie.

Deze functies kunnen met elkaar botsen, bijvoorbeeld wanneer de stikstofemissie van land- of woningbouw de biodiversiteit in Natura2000-gebieden bedreigt.

Toekomst platteland

Het is de ambitie om het Nederlandse platteland op allerlei vlakken toekomstbestendig te maken. Leefbaarheid, economische vitaliteit en duurzaamheid zijn daarbij kernbegrippen.

Maar het platteland kampt met grote uitdagingen: leegstand en verslechterde bereikbaarheid beïnvloeden de leefbaarheid. De leegloop die dat als gevolg heeft, de bouwstop en druk op de agrarische sector tasten de economische vitaliteit aan. En dat terwijl de duurzaamheid juist onder druk ligt door deze sectoren: stikstofemissie zorgt ervoor dat de biodiversiteit afneemt. Evenwicht behouden tussen economie en natuur is dus essentieel.

De wet- en regelgeving voor het landelijk gebied is bovendien complex, gefragmenteerd en doorgaans technisch van aard. In het buitengebied komen lokale, regionale, landelijke én Europese afspraken samen, waardoor chaos op de loer ligt. Diverse op zichzelf mooie en waardevolle initiatieven en regelingen dreigen daardoor te stranden.

Het landelijk gebied heeft ook veel potentie om zich toekomstbestendig te ontwikkelen. Er is ruimte voor multifunctionele (agrarische) bedrijvigheid. Technologie kan hier voor grote innovaties zorgen. Er is vaak een betrokken lokale samenleving, veel lokale initiatieven en – niet onbelangrijk – er is ruimte, al is die niet onbeperkt.

Platteland in de Omgevingswet

Onder de Omgevingswet, die op 1 januari 2024 ingaat, is het omzetten van een agrarische bedrijfswoning naar plattelandswoning toegestaan, net als onder de Wet plattelandswoningen. Gemeenten krijgen onder de Omgevingswet meer vrijheid om hier een eigen aanpak voor te kiezen en eigen voorwaarden aan te verbinden.

De Omgevingswet betekent dat er ook verandering komt in de Nederlandse regelgeving rond gebiedsbescherming en stikstof. De meeste inhoudelijke regels over natuurbescherming komen, ingedeeld naar doelgroep, terecht in een van de volgende drie besluiten:

• •Besluit Activiteiten Leefomgeving (Bal)

• •Besluit Kwaliteit Leefomgeving (Bkl)

• •Omgevingsbesluit (Ob)

Daarnaast wordt onder de Omgevingswet het bestemmingsplan vervangen door het omgevingsplan. Dat omgevingsplan moet als passend beoordeeld worden als het significante gevolgen kan hebben voor een Natura 2000-gebied. Er moet dan worden voldaan aan de eisen die het Bkl hieraan stelt.

Wat kun je verwachten van dit dossier?

In dit dossier vindt je alles over het landelijk gebied en de vitaliteit van het platteland. Lokale, landelijke en Europese uitdagingen, regelingen en oplossingen. Naast het laatste nieuws, vind je hier ook relevante rapporten, wetgeving en jurisprudentie.

Denk bijvoorbeeld aan de noodzaak van een plan-m.e.r. of project-m.e.r., het ontwikkelingspotentieel van de melkveehouderij na invoering van onder meer de Wet verantwoorde groei melkveehouderij en het stelsel van fosfaatrechten, en de (on)mogelijkheid woningen of andere gevoelige objecten te realiseren in de buurt van (bijvoorbeeld) bollenkwekerijen.

Andere vragen die aan bod komen zijn: Zijn (provinciale) duurzaamheidsregels voor de intensieve veehouderij juridisch houdbaar? Welke kansen biedt het Europese recht voor innovatie, zoals het kweken van insecten voor ‘food’ en ‘feed’? Welke juridische waarde heeft het begrip ‘plattelandswoning’ nog, nu de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State zich daarover kritisch heeft uitgelaten?

Maar ook handhaving in het buitengebied en de agrarische sector – niet alleen de last onder dwangsom, maar bijvoorbeeld ook mestboetes – het waterrecht, (wijziging van) geurregelgeving, de problematiek van volksgezondheid en veehouderijen alsmede landbouwsubsidies en leges passeren de revue.