Door heel Nederland worden de concepten van de regionale energiestrategieën (RES) opgeleverd. In het klimaatakkoord is afgesproken dat 30 regio’s van Nederland hierin beschrijven hoe en -vooral ook- waar de doelen het beste uitgevoerd kunnen worden; van de aardgasvrije woning tot de mix van zonne- en windenergie. Een enorme opgave waarin innovatie onontbeerlijk is. De Topsector Energie is de drijvende kracht achter innovaties die nodig zijn voor de transitie naar een betaalbaar, betrouwbaar en duurzaam energiesysteem.
Manon Janssen, boegbeeld Topsector Energie: “In de regio wordt de complexiteit van de opgave pas echt voelbaar. Alles komt er samen, van technische oplossingen tot maatschappelijke acceptatie. Van woorden op papier gaan we nu naar de schep in de grond. Nederland is een super-innovatief land; als ondernemend volk zien we kansen voor nieuwe wegen en kansen voor meer werk. Overzicht houden over wat er speelt, is nog best een hele kunst. Juist daarom willen we met de regio’s samenwerken en met onze Nederlandse innovatieve kracht de energietransitie versnellen.”
Technische innovaties halen vaak de krant; van nieuwe isolatiemethodes voor naoorlogse woningen tot bellenschermen die geluid van de windmolens op zee reduceren. De experts van de Topsector Energie hebben de openbare concept RES-sen bestudeerd. Onze conclusie: innovatie wordt omarmd, maar er zou een veel sterkere wisselwerking kunnen zijn tussen de regionale opgave en alle innovaties die al beschikbaar zijn en komen. Het geheel richt zich vooral op de korte termijn. Het échte potentieel wordt pas in een later stadium benut. Een oproep tot samenwerking aan alle regio’s en tot het PBL die haar prognoses hierop baseert.
De RES-sen kunnen aan kracht winnen als innovatie hier een integraal onderdeel van wordt; op de korte én de lange termijn. Logischerwijs ligt de focus nu op bestaande technieken. Daar kan direct mee gerekend worden. In de diverse RES-sen wordt met regelmaat gesteld dat men innovaties wil inzetten en stimuleren, alleen staat dit nog wel op de langere termijn op de planning. Het is niet gek dat alleen bestaande technieken voor grootschalige opwek op land door wind en zon meetellen volgens het PBL. Maar daarmee wordt de potentie vergeten van nu al beschikbare integrale oplossingen. Zoals oplossingen in digitalisering, financiering, sociale innovatie of systeemintegratie.
De Topsector Energie ziet vele kansen voor verdere samenwerking met de RES-sen:
Innovaties bevorderen multifunctioneel ruimtegebruik. Vooral als je verder wilt kijken dan de autonome groei van lokale energieproductie. De RES-en gebruiken de zonneladder of een variant daarvan. Deze ladder zegt dat zon prioriteit krijgt op daken en in steden waar functies gemakkelijk gecombineerd kunnen worden zoals parkeergarages en op bedrijventerreinen. We kunnen slimmer puzzelen met deze nieuwe energiebronnen zoals multifunctionele energieneutrale gebouwen die gezonder zijn en ruimte beiden voor stadslandbouw, door kleinschalige energieproductie in combinatie met lokaal gebruik of door de ontwikkeling van zonne-energie op dijken, langs sporen of op gevels in plaats van daken.
Innovaties helpen bij het vinden van flexibiliteit en helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen. Het beperken van netverzwaring vraagt om aanpassingen in wet- en regelgeving. Tegelijkertijd wordt er volop gewerkt aan innovaties die helpen flexibeler in te spelen op het veranderende elektriciteitssysteem. Van op-, aan- of afschakelen via Artificial Intelligence tot slimme vormen van opslag en inzet van (groene) waterstof. In de gebouwde omgeving kan smart charging van elektrische auto’s een belangrijke rol spelen bij het balanceren en stabiel houden van de netten. Ook is het mogelijk om hier meer te kijken naar alternatieven voor duurzame (tijdelijke) opslag in de gebouwde omgeving met alternatieven voor dieselaggregaten.
Innovaties kunnen bijdragen aan het integraal oplossen van andere grote opgaven in de regio. Als je denkt en werkt vanuit het hele energiesysteem biedt de samenwerking tussen industrie en gebouwde omgeving bijvoorbeeld grote kansen. De energietransitie verandert ons landschap en daarbij behorend ruimtegebruik. Van de restwarmte van datacenters tot zonneweides met wateropslag; ze vragen ruimte, zowel in het landschap als in onze beleving daarvan. Innovatie kan ook een andere aanpak of werkmethodiek zijn zoals een social lab of een samenwerking tussen sectoren waarbij er een win-win voor allen ontstaat. Of komt voort uit een andere manier van samenwerken zodat studenten, onderzoekers en professionals nieuwe inzichten ontwikkelen die een impuls geven aan de transitie.
Innovaties zoals biomassa, geothermie en waterstof helpen ook bij het oplossen van de regionale warmteopgave. Zo werken de regio’s aan een Regionale Structuur Warmte waarin beschreven staat wat vraag en aanbod van en naar warmte in de regio is. Of er op termijn meer of andere (innovatieve) duurzame warmtebronnen nodig zijn, is nog zoeken. Maar diverse innovatieve ontwikkelingen komen razendsnel op gang. Dit geldt bijvoorbeeld voor de lokale/regionale productie van groen gas uit biomassareststromen voor het gebruik in de gebouwde omgeving. Zeker in lastig te verduurzamen segmenten van de gebouwde omgeving zijn duurzame gassen zoals groen gas en waterstof onontbeerlijk. Daarnaast is geothermie een kansrijke optie. Het onderwerp kent, zeker op grotere diepten, nog belangrijke innovatieopgaven.
Naast het bereiken van klimaatdoelen versterken innovaties de regionale economie en zorgt zij voor toekomstbestendige werkgelegenheid. Denk aan de Rotterdamse havens en de Nederlandse Petrochemisch industrie. Die zal de komende jaren steeds meer moeten gaan omschakelen naar duurzame klimaatneutrale grondstoffen. Verder heeft Nederland een mondiale positief op high tech technologie voor duurzame energie. In 50% van alle zonnepanelen over de wereld zit Nederlandse kennis en zonder de Nederlandse high tech automotive sector zouden elektrische voertuigen nog lang zo ver niet zijn. Dat zorgt ook voor banen in Nederland. Dus versterk via de RES-sen ook uw regionale economie door in te zetten op innovatie.
Belemmeringen zijn geen showstoppers, maar innovatieopgaven. Wij kijken vooruit; omdat het vaak wel even duurt voordat de tekentafelinnovatie de markt inrolt. Het oplossen van het bekende regionale laaghangende fruit is natuurlijk stap 1 die alle RES-sen nu goed zetten. Dat lijkt misschien anders, maar ook lange termijn innovatieve en integrale oplossingen vragen om actie in het hier en nu. Onze experts kennen de laatste innovaties, kennen de bedrijven en wijzen innovatieve projecten graag de weg naar financiering. De Topsector Energie biedt de ontwikkelaars van de RES de mogelijkheid voor een persoonlijk advies op maat en werkt in diverse regio’s al nauw samen. Want alleen als we samenwerken kunnen we de kansen die er nu liggen met beide handen te grijpen.
