Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft in juli een tijdelijk handelingskader vastgesteld voor hergebruik van PFAS-houdende grond en baggerspecie bij grond en bagger. Door dat handelingskader kunnen waterschappen en andere overheden bepalen of de huidige kwaliteit van de bodem of het hergebruik van grond en bagger een risico vormt voor mens en milieu.
Toch worden er kanttekeningen geplaatst bij de werking van het handelingskader. Er zijn lange wachttijden bij de laboratoria en baggerprojecten zouden zijn uitgesteld. Klopt dat? 5 veel gestelde vragen mét de antwoorden.
1. Waarom baggeren de waterschappen?
Voor afvoer van een hevige regenbui of doorvoer van water tijdens droogte is het belangrijk dat de sloten, vaarten en kanalen op de juiste diepte zijn. Om daarvoor te zorgen, baggeren waterschappen. Baggeren is onderhoudswerk dat de waterschappen zo inplannen dat problemen worden voorkomen.
Dit onderhoud kan best een jaartje worden uitgesteld. Maar hoe langer het wordt uitgesteld, hoe groter de kans dat er bij extreem weer wateroverlast ontstaat. Of dat de waterkwaliteit slechter wordt. Bovendien is het vervelend dat de planningen die in overleg met de baggerbedrijven worden gemaakt moeten worden herzien. Dat kost de waterschappen en het bedrijfsleven extra geld.
2. Hoe voorkomen de waterschappen verspreiding van gevaarlijke stoffen?
Uit voorzorg hebben de waterschappen baggerprojecten uitgesteld. Waterschappen hebben het helemaal stilleggen van projecten kunnen voorkomen door tijdig in te spelen op de onzekerheden rond PFAS en hun planningen aangepast. Voor PFAS-verbindingen zijn geen normwaarden voor grond en grondwater vastgesteld. Bij stoffen zonder norm, die mogelijk gevaarlijk zijn, geldt de zorgplicht. Dit houdt in dat op sommige plekken bagger uit voorzorg niet wordt verplaatst totdat er (tijdelijk) beleid is.
3. Hoe gaan de waterschappen om met gevaarlijke stoffen?
De Unie van Waterschappen heeft een goede lijn met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het ministerie zegt dat de laboratoria druk bezig zijn met versterking om de monitoringachterstand in te lopen. De wachttijden zijn inmiddels al korter geworden.
Daarnaast kijken het Rijk, de decentrale overheden en het bedrijfsleven kritisch naar de werking van de zorgplicht. Uitgangspunt is dat een onbekende stof een potentieel risico vormt, totdat het tegendeel is bewezen. Als zon stof wordt aangetroffen, wordt eerst onderzocht wat de risicos zijn voor het milieu en de volksgezondheid. Pas dan mag de grond of bagger waar de stof in zit worden gebruikt.
Hierdoor wordt voorkomen dat potentieel gevaarlijke stoffen verder worden verspreid. Maar het zorgt er ook voor dat het grondverzet plotseling vastloopt als blijkt dat zon stof al op grote schaal in het milieu voorkomt. Waterschappen kunnen dus niet voorkomen dat er bagger met potentieel gevaarlijke stoffen erin vrijkomt. Maar ze kunnen dit wel op een verantwoorde manier verwerken.
Welke risicos we bij het verwerken en hergebruiken acceptabel vinden, is een maatschappelijke discussie die waterschappen samen met andere overheden en maatschappelijke partners moeten voeren.
4. Wat betekent dit alles financieel voor de waterschappen?
Elk waterschap is ongeveer tussen de 100.000 en 200.000 euro meer kwijt aan analysekosten. Dat hebben ze er echter graag voor over omdat het de volksgezondheid ten goede komt.
5. Waar laten de waterschappen de bagger?
De afzetmogelijkheden voor bagger verschillen per gemeente. Vaak wordt bagger opgeslagen in zogenaamde diepe plassen. Het gaat hier om plassen die ooit zijn gegraven voor zandwinning. In landelijk gebied wordt bagger vaak langs de waterkant afgezet en kunnen de boeren het eventueel gebruiken voor hun landbewerking.
