Uit de Afdelingsuitspraak van 10 april 2024 (ECLI:NL:RVS:2024:1508) volgt dat de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap het Rijksmonumentenregister voortaan niet langer alleen ambtshalve, maar ook op verzoek kan wijzigen.
De beslissing op een dergelijk verzoek kwalificeert als een appellabel besluit. De staatssecretaris had het verzoek om een als beschermd Rijksmonument aangewezen pand uit dit register te schrappen niet-ontvankelijk verklaard, omdat uit art. 3.4 Erfgoedwet en Afdelingsrechtspraak (vgl. de uitspraak van 30 september 2015, ECLI:NL:RVS:2015:3040) volgt dat de staatssecretaris uitsluitend ambtshalve de mogelijkheid heeft om besluiten te nemen met betrekking tot het register en aanvragen daartoe niet mogelijk zijn.
De Afdeling ziet aanleiding om terug te komen van haar eerdere rechtspraak. Zij overweegt dat uit de systematiek van de Awb dat het ambtshalve wijzigen van het register een beschikking is, zodat het verzoek van een belanghebbende tot het nemen een zodanige beschikking (waaronder ook begrepen de afwijzing ervan) een aanvraag is in de zin van art. 1:3, derde lid, Algemene wet bestuursrecht (“Awb”).
Naar het oordeel van de Afdeling sluit art. 3.4 Erfgoedwet (en de daarop in de Memorie van Toelichting gegeven toelichting), waarin is bepaald dat de staatssecretaris ambtshalve een besluit kan nemen om het register te wijzigen, niet uit dat dat een belanghebbende daartoe volgens de systematiek van de Awb een aanvraag doet.
De Afdeling vindt het in dit verband onwenselijk dat een belanghebbende een ambtshalve wijziging van het register bij de bestuursrechter dient aan te vechten en zich bij de beslissing op een wijzigingsverzoek zou moeten wenden tot de burgerlijke rechter. De Afdeling concludeert dat de staatssecretaris het verzoek ten onrechte niet-ontvankelijk heeft verklaard en alsnog inhoudelijk dient te beslissen op het verzoek.
