"Gemeentes zijn de afgelopen jaren druk bezig geweest met de actualisatie van hun bestemmingsplannen. Inmiddels is dit (grotendeels) voltooid en is ervaring opgedaan met het toetsen aan deze plannen. Het komt voor dat in een aantal situaties concrete planreparaties gewenst, of zelfs vereist zijn. Het gaat bijvoorbeeld om:"
Gemeentes zijn de afgelopen jaren druk bezig geweest met de actualisatie van hun bestemmingsplannen. Inmiddels is dit (grotendeels) voltooid en is ervaring opgedaan met het toetsen aan deze plannen. Het komt voor dat in een aantal situaties concrete planreparaties gewenst, of zelfs vereist zijn. Het gaat bijvoorbeeld om:
fouten en omissies in de planregels en/of op de verbeelding;
bepaalde planregels die tot discussie leiden voor wat betreft de interpretatie ervan;
een verbetering van de gemeentelijke standaardregels die gedurende de bestemmingsplanactualisaties heeft plaatsgevonden, waardoor er geen uniforme regelgeving meer is in de verschillende plannen.
Voor de reparatie van bestemmingsplannen kunnen drie opties worden onderscheiden. Hierna worden de voor- en nadelen per optie op een rij gezet.
Optie 1: Vlekkenplannen
Door middel van een gedeeltelijke herziening per bestemmingsplan, worden de te repareren onderdelen hersteld. Bij een gedeeltelijke herziening blijft de plangrens ongewijzigd, voor zover alleen aanpassingen in de regels worden gedaan. De nieuwe of aangepaste regels worden aan dat plangebied gekoppeld. Binnen het plangebied worden daarnaast alle gebieden/percelen (vlekken) waarvoor de plankaart/verbeelding moet worden aangepast, meegenomen. Hiermee wordt voldaan aan de wettelijke plicht om te beschikken over een objectgericht plan. Er ontstaat echter geen compleet overzicht van de nieuwe geldende situatie, omdat de gedeeltelijke herziening alleen in onderling verband met het moederplan raadpleegbaar is. Het vlekkenplan is daarmee moeilijk leesbaar. Ook is het volledige geldende regime niet direct inzichtelijk, zeker voor de leek, maar ook voor de professionele gebruiker (zoals plantoetsers en handhavers). Op www.ruimtelijkeplannen.nl moeten beide plannen naast elkaar worden bekeken, waarbij het moederplan niet altijd de juiste regels en verbeelding weergeeft en het vlekkenplan niet zelfstandig (zonder het moederplan) raadpleegbaar is.
Het kan voorkomen dat een gemeente bijvoorbeeld 10 afzonderlijke bestemmingsplannen heeft. Die (kunnen) verschillen in plansystematiek, omdat ze zijn opgesteld in verschillende jaartallen en daarnaast zijn opgesteld door verschillende adviesbureaus. Dit betekent dat, uitgaande van een vlekkenplan, niet alle te repareren onderdelen kunnen worden hersteld in één reparatieplan, maar dat meerdere afzonderlijke gedeeltelijke herzieningen moeten worden opgesteld (minimaal het aantal te repareren moederplannen). De moederplannen blijven immers voor het overige ongewijzigd en verschillen van elkaar.
Hieronder zijn kort de voor-en nadelen van deze optie op een rijtje gezet:
Optie 1: Vlekkenplannen
Voordelen
Nadelen
Reparatie kan beperkt blijven tot daadwerkelijk te repareren zaken.
Er moeten afzonderlijke bestemmingsplannen worden gemaakt met bijbehorende afzonderlijke procedures.
Het plan voldoet in zijn geheel aan de huidige wettelijke verplichtingen.
Geen uniformiteit, (kleine) verschillen in regels tussen de bestemmingsplannen onderling.
Raadpleegbaarheid is niet optimaal. Is alleen in onderling verband raadpleegbaar met moederplan.
Het vlekkenplan wordt het bovenliggende plan op www.ruimtelijkeplannen.nl. Het kost meer moeite om het moederplan te kunnen raadplegen. Het moederplan moet bovendien ook in samenhang met het vlekkenplan worden gelezen. Elk afzonderlijk geven de plannen niet de volledige c.q. niet de juiste informatie. Dit is ingewikkeld en onduidelijk voor de burger, maar ook voor de meer professionele gebruiker.
Parapluplannen (bijvoorbeeld Cultuurhistorie) komen hier nog eens overheen te liggen, waardoor de situatie nog gecompliceerder wordt (parapluherziening op een vlekkenherziening en op de onderliggende moederplannen). Dat betekent dat drie plannen in onderling verband moeten worden geraadpleegd om te kunnen bepalen wat is toegestaan op een bepaalde locatie.
Conclusie
Als de vlekken feitelijk postzegelbestemmingsplannen zijn (dus bestaan uit een bestemming met regels) dan is een vlekkenplan een goede optie. Maar als alleen regels worden herzien, of aanduidingen moeten worden verwijderd of toegevoegd, dan kunt u ook denken aan optie 2 of optie 3.
Optie 2: Een gedeeltelijke herziening en een geconsolideerde versie
De tweede optie gaat (net als optie 1) uit van een gedeeltelijke herziening per bestemmingsplan, maar de raadpleegbaarheid van de afzonderlijke bestemmingsplannen wordt hierbij verbeterd. Een oplossing voor de beperkte raadpleegbaarheid in optie 1 is namelijk om een geconsolideerde versie van het bestemmingsplan te maken, waarin de gevolgen van uitsluitend de herziening verwerkt zijn. Deze versie geeft een goed inzicht in de gedeeltelijke herziening en de samenhang met het bestemmingsplan waarvan zij deel uitmaakt. Het geldende regime wordt nog steeds gevormd door de afzonderlijke bestemmingsplannen. Zowel het moederplan als de gedeeltelijke herziening blijven dan ook afzonderlijk in te zien op www.ruimtelijkeplannen.nl. Echter door de geconsolideerde versie worden de raadpleegbaarheid en toetsbaarheid sterk verbeterd.
Er zal een geconsolideerd plan per bestemmingsplan moeten worden gemaakt, omdat de kleine verschillen tussen de diverse bestemmingsplannen bij een geconsolideerde versie niet kunnen worden geüniformeerd. In de geconsolideerde versie mogen immers geen (inhoudelijke) wijzigingen worden aangebracht ten opzichte van de juridisch geldende versies van de plannen (wel dient voor zover van toepassing een omzetting plaats te vinden naar de IMRO 2012-standaarden, omdat anders plaatsing op www.ruimtelijkeplannen.nl niet mogelijk is).
De voor- en nadelen van optie 2 zijn de volgende:
Voordelen
Nadelen
Optie 2: Een gedeeltelijke herziening en een geconsolideerde versie
Reparatie kan beperkt blijven tot daadwerkelijk te repareren zaken.
Er moeten afzonderlijke bestemmingsplannen worden gemaakt met bijbehorende afzonderlijke procedures.
Het plan voldoet in zijn geheel aan de huidige wettelijke verplichtingen.
Geen uniformiteit, (kleine) verschillen in regels tussen de bestemmingsplannen onderling. Wel integraal raadpleegbaar, maar geen integraal, uniform plan.
Goede raadpleegbaarheid.
De geconsolideerde versie moet conform IMRO2012 worden vormgegeven (anders is plaatsing op www.ruimtelijkeplannen.nl niet mogelijk). Dat betekent dat in sommige gevallen ook benamingen (van bestemmingen en aanduidingen) moeten worden aangepast. Dit leidt niet tot inhoudelijke wijziging, maar gaat wel verder dan consolideren eigenlijk zou moeten gaan.
Er kan geen actualiseringsslag worden doorgevoerd (bijv. aanpassing aan Wabo).
Conclusie
Als er meerdere plannen zijn die gerepareerd moeten worden en als de plannen niet uniform zijn, dan is een algehele reparatie een goede optie.
Optie 3: Algehele reparatie
De derde optie is om voor het gehele plangebied (alle te repareren moederplannen samen) een nieuw bestemmingsplan te maken, waarin de aan te passen onderdelen integraal zijn verwerkt. Dit heeft als consequentie dat de reparatie het gehele plangebied betreft en in zijn geheel aan het digitaliseringsvereiste voldoet. Alle bestemmingsplannen moeten dan in zijn geheel omgezet worden conform de SVBP2012 (en Wabo). Er kan worden gekozen om één nieuw bestemmingsplan te maken voor het gehele gemeentelijk grondgebied of een onderscheid te maken naar themas (stedelijk gebied, buitengebied, bedrijventerreinen).
Het gaat hierbij dus niet om een integrale herziening, waarbij nieuw beleid en mogelijk toekomstige ontwikkelingen worden meegenomen. Op de te repareren onderdelen na, wijzigt er inhoudelijk niets aan de regels of verbeelding. Het plan wordt alleen in een nieuw jasje gegoten. Het nieuwe bestemmingsplan zal wel de wettelijke procedure moeten doorlopen.
Het nadeel is echter dat tegen het gehele plan, dus ook de onderdelen die niet wijzigen, weer zienswijzen kunnen worden ingediend. Het betreft immers een nieuw bestemmingsplan waarbij relevante belangen moeten worden gewogen. Maar als de plandelen die ongewijzigd worden overgenomen van recente datum zijn en er geen gewijzigde omstandigheden zijn die een andere belangenafweging eisen, kan hiernaar worden verwezen. Vervolgens zal beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State inhoudelijk geen zin hebben, nu vernietiging van die delen er immers toe leidt dat het voorgaande plan dat inhoudelijk gelijkluidend is herleeft.
Resumerend zijn de voor- en nadelen van optie 3 de volgende:
Voordelen
Nadelen
Optie 3: Algehele reparatie
Er is sprake van één nieuw en actueel bestemmingsplan (eventueel per thema) met bijbehorende procedure, voor de komende 10 jaar.
Mogelijkheid voor zienswijzen voor het gehele plangebied, dus ook de delen die niet worden gewijzigd (dergelijke zienswijzen worden echter niet verwacht, omdat de onherroepelijke regeling met uitzondering van de reparaties één-op-één wordt overgenomen; eventuele zienswijzen kunnen bovendien gemakkelijk worden afgedaan). Het is wel van belang in de publicatie duidelijk de reikwijdte van het plan (reparatie) aan te geven.
Alle plannen voldoen aan de meest recente RO standaarden 2012 en Wabo.
Het plan kan in de toekomst gemakkelijker en tegen lagere kosten gedeeltelijk worden herzien.
Optimale raadpleegbaarheid.
Optimale uniformiteit.
Goede voorbereiding op de nieuwe Omgevingswet door uniformering van alle regels.
Voor beperkte extra kosten niet hoeven werken met meerdere plannen voor hetzelfde gebied.
Conclusie
Als er meerdere plannen zijn die gerepareerd moeten worden en als de plannen niet uniform zijn, dan is een algehele reparatie een goede optie.
Ons advies
Welke optie gekozen wordt, hangt af van de situatie. Vaak is het voor een goede raadpleegbaarheid voor zowel de burger als de professionele gebruikers aan te raden om te kiezen voor optie 2 of optie 3.
Het belangrijkste argument voor opties 2 en 3 is:
Optimale raadpleegbaarheid voor het gehele plan (eventueel per thema), zonder het risico dat het verkeerde plan wordt geraadpleegd
Daarnaast pleit voor optie 3:
Optimale actualiteit en uniformiteit bestemmingsregeling voor het gehele gemeentelijk grondgebied (eventueel per thema). De meest actuele regeling, zoals ook opgenomen in de jongere bestemmingsplannen en de standaardregels, is integraal en op bijvoorbeeld alle kernen van toepassing.
Ook al bestaat de mogelijkheid voor zienswijzen op het gehele plangebied, verwachten wij niet dat dit tot problemen zal leiden, aangezien er geen nieuwe ontwikkelingen mogelijk worden gemaakt. Bestaande rechten blijven behouden.
De extra kosten om in plaats van grote delen van het plangebied het gehele plangebied mee te nemen zijn beperkt en wegen zeer zeker op tegen het ongemak van het werken met meerdere plannen voor hetzelfde gebied. Sterker nog: indien het om meerdere te repareren bestemmingsplannen gaat, is het maken van afzonderlijke plannen duurder omdat dan telkens per plan (in zowel ontwerp-fase als vastgestelde fase) een afzonderlijke dataset moet worden gemaakt, gecontroleerd en gevalideerd.
Doordat de bestemmingsregelingen dan (grotendeels) geactualiseerd en geüniformeerd zijn, heeft de gemeente al een eerste en heel belangrijke stap gezet in een goede voorbereiding op de nieuwe Omgevingswet en het opstellen van een grondgebiedsdekkend omgevingsplan.
Als facetbeleid dient te worden doorvertaald naar een bestemmingsplan (bijvoorbeeld cultuurhistorie en/of archeologie), kan dit direct integraal worden opgenomen in het nieuwe plan. Indien facetbeleid in een later stadium wordt vastgesteld dan het nieuwe bestemmingsplan is het mogelijk het facetbeleid in één herziening te verwerken en vervolgens een geconsolideerde versie van het bestemmingsplan te maken (optie 2).
Indien u bepaalde aanpassingen in een bestemmingsplan wilt doorvoeren kunt u contact met ons opnemen, zodat we kunnen bekijken welke optie voor u de beste is.
Doo
ing. Steffie Renders, Tonnaer
