Volgens het Klimaatakkoord moeten gemeenten hun eigen Portefeuilleroutekaart opstellen, met daarin een plan om het eigen maatschappelijk vastgoed te verduurzamen. Deze routekaart moet vooral een strategie zijn om slim en snel invulling te geven aan de gemeentelijke voorbeeldfunctie.
Begin 2020 lanceert de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) de Sectorale Routekaart maatschappelijk vastgoed. Deze routekaart geeft een overzicht van de opgave van alle gemeenten samen om het maatschappelijk vastgoed in 2050 energiearm te maken (CO2 reductie van 95%). Vervolgens is het aan gemeenten om een eigen Portefeuilleroutekaart op te stellen. Dit is een verplichting uit het Klimaatakkoord voor grote vastgoedeigenaren: zij moeten laten zien hoe zij het einddoel in 2050 gaan bereiken, maar vooral een realistisch plan hebben voor de komende vier jaar. De VNG roept gemeenten dan ook op om in 2020 deze Portefeuilleroutekaart op te stellen.
Gemeenten zijn al druk bezig met duurzame bouw- en onderhoudsprojecten. Helaas lopen vastgoedmanagers ook tegen de actuele financiële situatie bij veel gemeenten aan: tekorten in het sociaal domein maken extra middelen voor het energieneutraal maken van scholen, buurthuizen en sportaccommodaties schaars.
De Portefeuilleroutekaart moet dan ook gezien worden als een vastgoedstrategie: een plan dat beschrijft hoe de verduurzamingsopgave bij maatschappelijk vastgoed kan worden uitgevoerd. Het moet grip geven op de opdracht om meer gebouwen in een hoger tempo te verduurzamen én aardgasvrij te maken. Een gedetailleerd technisch onderzoek naar alle gebouwen is dan ook zonde van het geld: als gemeente kun je de komende jaren toch maar enkele projecten oppakken.
Grote gemeenten en universiteiten maken al jaren een vastgoedstrategie waarin ze aangeven wat de lange termijn vastgoeddoelstellingen zijn en hoe ze daar op korte termijn uitvoering aan geven. Het document heeft een bestuurlijke focus om een concrete opdracht voor de vastgoedafdeling vast te stellen. Met die ervaring zien wij de Portefeuilleroutekaart als een middel om:
Urgentie te creëren voor de opgave van gemeenten om te verduurzamen.
De haalbaarheid van lange termijndoelen te verkennen (CO2-uitstoot, aardgasvrij).
Actueel beleid een plek te geven (circulariteit, klimaatadaptatie, wijkaanpak).
Een strategie te formuleren om de gemeentelijke voorbeeldfunctie in te voeren, door een slimme selectie van de juiste projecten.
Financiële kaders aan de vastgoedorganisatie mee te geven (dekking, financiering).
De uitvoering van verduurzaming binnen de gemeentelijke organisatie te ontwerpen (vastgoed, beleidsdiensten, duurzaamheid).
Richting te geven aan samenwerking met marktpartijen.
Het is een feit dat gemeenten de komende jaren meer projecten (nieuwbouw, renovatie, onderhoud en gerichte verduurzaming) gaan uitvoeren dan ze nu doen. Er is een versnelling nodig om de CO2-reductie doelen te halen. Deze versnelling moet echter georganiseerd worden: de vastgoedorganisatie zal extra kennis, capaciteit en daadkracht nodig hebben. De Portefeuilleroutekaart is een goed middel zijn om vast te stellen hoe je als gemeente deze ambitieuze klus kunt klaren.
TwynstraGudde heeft veel ervaring met publieke opdrachtgevers die grote vastgoedportefeuilles in bezit hebben. Wij helpen deze organisaties met het opstellen van hun vastgoedstrategie, het uitvoeren van projecten om te verduurzamen en het inrichten van de vastgoedorganisatie (projecten en beheer).
Binnenkort verschijnt de whitepaper "Route naar toekomstbestendig maatschappelijk vastgoed" met de visie van onze adviseurs op het gebruik van de Portefeuilleroutekaart.
Door Twynstra Gudde
