Hoe kunnen monumentale bomen beter worden beschermd in Nederland? Die vraag staat centraal in een onderzoek in opdracht van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Bomenstichting. Het onderzoek wordt uitgevoerd door Terra Nostra, kennisatelier voor boom en bodem.
Monumentale bomen hebben een grote betekenis voor de kwaliteit van onze leefomgeving. Tegelijk zijn ze kwetsbaar. Soms moeten ze wijken voor stedenbouwkundige ontwikkelingen of nieuwe infrastructuur. Maar ook zaken als klimaatverandering en onwetendheid kunnen zorgen voor achteruitgang.
De Bomenstichting houdt een register bij van monumentale bomen in Nederland. In veel gevallen gaat het om bomen met een hoge leeftijd gecombineerd met een bijzondere schoonheid of zeldzaamheidswaarde, of een beeldbepalende functie voor de omgeving. Er staan 15.000 bomen geregistreerd die ouder zijn dan 80 jaar.
De RCE en de landelijke Bomenstichting willen de kansen, bedreigingen en knelpunten inzichtelijk maken bij monumentale bomen in ons land. Verspreid over het land zijn voor het onderzoek vijftien monumentale bomen geselecteerd om een beeld te krijgen wat ervoor nodig is om zulke bomen nog generaties mee te laten gaan. Waaronder de Heilige eik in de Vrachelse straat in Den Hout, de linde bij het bakhuisje in Garyp en de plataan aan de Potgieterssingel in Zwolle. Drie voorbeelden van monumentale bomen met een hoge ouderdom en bijzondere verhalen.
“Als RCE vinden we het belangrijk om de erfgoedwaarden van oude bomen te laten zien. Bomen vertellen verhalen en iedereen kent wel een boom die betekenisvol is. Deze verhalen zijn waardevol voor toekomstige generaties. De bomen vertellen immers iets over de geschiedenis en de identiteit van een bepaalde plek. Met dit onderzoek leggen we de historische, ecologische en beleidsmatige wortels figuurlijk bloot. We willen weten aan welke knoppen er gedraaid kan worden om oude bomen beter te beschermen,” zegt Berthe Jongejan projectleider van de RCE.
“We willen in beeld krijgen welke voorwaarden bijdragen aan de levenskwaliteit van monumentale bomen in ons land. De uitkomsten van het onderzoek moeten de gewenste zorg voor eeuwenoude bomen een stap verder brengen,” aldus Joris Hellevoort, bestuurslid van de Bomenstichting. De Bomenstichting is blij dat de RCE het onderzoek mogelijk maakt.
Hoe en of monumentale bomen in Nederland worden beschermd, verschilt per gemeente en eigenaar. Met dit onderzoek willen de RCE en Bomenstichting het bewustzijn vergroten dat monumentale bomen van grote waarde en betekenis zijn.
De uitkomsten van het onderzoek van Terra Nostra worden eind dit jaar naar buiten gebracht.
