Minister Ollongren (BZK) reageert op de initiatiefnota van het Kamerlid Koerhuis (VVD) om gemeenten meer ruimte te geven voor woningbouw en bedrijvenbouw.
Met deze brief reageer ik op de toegezonden nota van Kamerlid Koerhuis en wil ik hem bedanken voor dit initiatief. Ik onderschrijf het doel van de nota om gemeenten meer ruimte te geven voor woning- en bedrijvenbouw en tegelijkertijd te voorkomen dat er grote financiële risicos ontstaan. Zoals uit de nota naar voren komt staan met name gemeenten voor de grote opgave om tijdig voldoende plancapaciteit beschikbaar te maken voor woningbouw. Dit is nodig om de ambitie van 75.000 nieuwe woningen per jaar vol te houden. Met onder andere het grondbeleidsinstrumentarium en de Ladder voor duurzame verstedelijking kunnen gemeenten sturen op het gewenste gebruik van gronden en zo tijdig komen tot de bouw van voldoende goede en betaalbare woningen, voor zowel starters als andere woningzoekenden. Daarbij is uiteraard van belang dat gemeenten grote financiële risicos vermijden.
Mijn beleid is hierop ook gericht; een toekomstgericht grondbeleid dat geschikt is voor de diverse maatschappelijke opgaven, waaronder woningbouw, waar wij in Nederland voor staan. Ik noem onder meer het wetsvoorstel voor de Aanvullingswet grondeigendom Omgevingswet, dat binnenkort door uw Kamer wordt behandeld, en ook De studiegroep alternatieve bekostiging gebiedsontwikkeling, waar de mogelijkheden van (andere) financieringsvormen van gebiedsontwikkeling worden verkend. Op enkele specifieke voorstellen van Lid Koerhuis zal ik nader ingaan.
Toepassing van de Ladder voor duurzame verstedelijking
De Ladder voor duurzame verstedelijking vraagt om een goede afweging en motivering van gemeenten bij het toewijzen van nieuwe woningbouwlocaties en bedrijventerreinen. De Ladder staat niet in de weg om bij het bepalen van de behoefte aan woningen rekening te houden met planuitval en daarmee te overprogrammeren. Van belang is dat gemeenten een goede balans vinden. Er is niet één oplossing voor gemeenten om te voorzien in een realiseerbare programmering. De situatie op de woningmarkt verschilt tussen de diverse gemeenten en regios en zal steeds om een andere aanpak vragen. Naastrekening houden met planuitval, kan hetbijvoorbeeld ook gaan om een andere verdeling van woningaantallen binnen een regio of gemeenteof hetschrappenvan plannen die (voorlopig)niet worden uitgevoerd.In het onderzoek naar de Laddervoor duurzame verstedelijking dat momenteel naar aanleiding van demotie Ronnes/Laan-Geselschap1, wordt uitgevoerd, wordt expliciet aandachtbesteed aan de mogelijkheden van overprogrammering.Voor de zomer zal ik uhierover naderinformeren.
Commissie BBV
Gemeenten zijn gehouden over het gevoerde grondbeleid financiële verantwoording af te leggen. Regels daaromtrent zijn vastgelegd in het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (hierna: BBV).Voor de duiding van deze regelsbestaateen onafhankelijke commissiemet experts uitgemeenten, provincies, rijksoverheiden accountancy.Decommissie BBV is momenteel bezig de notities die betrekking hebben op het grondbeleid, te actualiseren en daar waarnodig onderwerpen te verduidelijken. Daarbij kijkt de commissie niet uitsluitend naar het beperken envoorkomen van financiëlerisicos, maar ook naar het bieden van ruimte aan gemeenten. Als voorbeeld noem ik dat de commissie BBVvoornemens is in eengeactualiseerde notitie Grondbeleid te verduidelijken dat de termijn van 10 jaarvoorgemeentelijke grondexploitatiesmoet worden gehanteerd als maximale richttermijn. Van deze termijn kan gemotiveerd worden afgeweken als de raad totrisico beperkendemaatregelen heeft besloten.
Een andervoornemen vande commissie BBV is om voorcontractueleverplichtingen die rusten op bouwgronden in exploitatie -waaronder de bouwclaim-gemeenten erop te wijzen dat deze toegelicht dienen te wordenonder de niet uit de balans blijkende verplichtingen.
Financieel toezicht
Ik onderschrijf het voorstel van Lid Koerhuis om grondexploitaties expliciet mee tenemen in de uitwerking van de Agenda Toekomst Toezicht.Grondexploitatiesnemenimmers gezien de daarmee gepaard gaande risicoseen belangrijke plaatsin binnenhet financieel toezicht door provinciesop gemeenten.Zo is erbijvoorbeeld bij de jaarlijkse rapportages aan uw Kamer over de financiële effecten van de crisis bij de gemeentelijke grondbedrijven over de jaren 2008 toten met 2014 steeds intensief samengewerkt met de provinciale toezichthouders.
Momenteel wordt door mijn ministerie samen met VNG, IPO, ministerie vanFinanciën, provincies en gemeenten gewerkt aan de Agenda Toekomst Toezichtdie u eerder dit jaar is toegezonden. Het verzoek vanLid Koerhuis past binnen de ontwerpprincipes van de Agenda. Daarom zal ik hetonderwerp grondexploitatiesinbrengen om mee te nemen in de uitwerking van het plan van aanpak dat ik uwKamer dit jaar heb toegezegd.
1) GewijzigdemotieRonnes/Laan-Geselschap,KamerstukkenII2018/19 32 847,nr.427.
Tot slot ben ik een groot voorstander van het delen van kennis en goede praktijkvoorbeelden. Ik zal me daarvoor blijven inzetten, bijvoorbeeld via het expertteam woningbouw en de regiodagen gemeentefinanciën die voor de zomer zullen worden gehouden en waar de geactualiseerde notitie Grondbeleid zal worden besproken. Ook de online handreiking voor de Ladder voor duurzame verstedelijking alsmede het handboek Gemeente Governance Grond(ig) beleid en de Reiswijzer gebiedsontwikkeling zijn goede hulpmiddelen voor gemeenten.2 Ik zal in overleg met de VNG bekijken op welke manier gemeenten het beste over de aanpak van Apeldoorn voor bouwclaims kunnen worden geïnformeerd.
2) Zowel het handboek Gemeente Governance Grond(ig) beleid als de Reiswijzer gebiedsontwikkeling zijn recent geactualiseerd. De geactualiseerde versies zullen binnenkort verschijnen.
