De Omgevingswet is uitgesteld tot 2022. Dat biedt de mogelijkheid om meer tijd en aandacht te geven aan het anders werken. Maar wat houdt dat precies in? Het is niet altijd even gemakkelijk om dat concreet te maken. Wat moeten gemeenten bijvoorbeeld nu doen om in 2021 een integrale vergunning in de reguliere proceduretijd van acht weken te kunnen afwegen?
Processen, systemen en mensen worden vaak gebruikt om te kijken naar hoe werk georganiseerd is. Ook de Omgevingswet zet in op dit principe, van belang is namelijk:
Anders werken (mensen);
Digitaal Stelsel Omgevingswet (systemen);
De wet (processen).
Vergunningenproces (voor complexe integrale aanvragen) verkorten van 26 naar acht weken
Een belangrijk proces dat door de wet verandert is het vergunningenproces voor een integraal ruimtelijk vraagstuk. Nu is de wettelijke proceduretijd hiervoor 26 weken (in werkelijkheid nam het vaak nog meer tijd in beslag). Dat gaat terug naar acht weken. Veel gemeenten zien de uitdaging, maar zeggen ook: “Wij zetten in op het vooroverleg. Als dat goed gaat, kunnen we de (integrale) vergunning in acht weken wel verlenen.” De vraag is: Is dit de bedoeling? Wat is een kortere juridische procedure voor de initiatiefnemer waard als je die vervolgens met interne processen verlengt? Het antwoord is gemakkelijk te geven, maar om écht op een andere manier te werken, dat vraagt nog tijd en inzet van alle betrokkenen. Zeker zolang het digitaal stelsel nog niet optimaal functioneert en de gedragsverandering van en samenwerking tussen de mensen van de diverse ketenpartners nog in ontwikkeling is. Het vooroverleg is een goede toevoeging als het ook gezien wordt als ofwel een tijdelijke oplossing, ofwel een oplossing voor zeer specifieke gevallen (een initiatiefnemer kan er bijvoorbeeld om vragen). Het verkorten van de doorlooptijd van het vooroverleg - daar ligt een uitdaging.
Wat kunnen we in 2020 al doen om de doorlooptijd van een initiatief te verkorten? Uiteraard helpt het als alle Omgevingswet-gerelateerde processen in kaart zijn gebracht (incl. de afspraken met ketenpartners) en als regelgeving (het ordenen van bestaande regelgeving op een plek in het systeem) goed vindbaar is. Maar dat is niet het enige wat helpt. De uitdaging zit in de andere manier van werken (mensen). Een andere manier van werken voor iedereen die betrokken is bij de gezonde en veilige leefomgeving. Van raadslid tot inwoner, van een medewerker Beleid tot een medewerker Toezicht en Handhaving. Ook overheden moeten onderling anders gaan samenwerken. Want deze andere manier van werken gaat uit van een andere benadering. Niet via sturende en (be)nauwe(nde) regels blijft de fysieke leefomgeving gezond en veilig, maar door het geven van ruimte aan inwoners en initiatiefnemers. Net als bij organisatieontwikkeling het geval is, kan een gemeente meer coachend in plaats van sturend richting haar samenleving te werk gaan.
Begin met het einde voor ogen: de reguliere procedure voor een vergunning (voor meer complexe integrale ruimtelijke vraagstukken) is verkort naar acht weken (processen), rollen tussen overheid en samenleving (mensen) zijn helderder en informatie is beschikbaar en transparant (systemen). Benoem daarnaast vanaf nu welke rol jij in het proces van een ruimtelijk initiatief hebt en wat jij zelf kunt doen om de looptijd van het afwegen van initiatieven te verkorten. Bespreek met elkaar of er is gewerkt vanuit de bedoeling van het initiatief. Doe dat keer op keer, bij elk proces rondom een vraagstuk of initiatief. Hebben de initiatiefnemer en betreffende overheid naar deze bedoeling gehandeld? Wat ging goed en wat kon beter? Waar hebben partijen elkaars verantwoordelijkheid ingevuld of overgenomen? En welke rol of verantwoordelijkheid hebben de inwoners rondom het initiatief gekregen?
Door kritisch te zijn op de actuele manier van werken en op hoe deze zich verhoudt tot het einddoel (de gewenste manier van werken), ontstaat er ruimte om dingen anders te gaan doen. Bespreek dit met elkaar, leer ervan en ga met die kennis en ervaring door naar een volgend initiatief. Dus grijp je kans en zorg dat je weet wat je wilt voor je initiatiefnemers en inwoners (je sturingsfilosofie). Dan is de invoering van de Omgevingswet (in systemen en processen) ‘slechts’ het middel om dat doel te bereiken.
Op 1 januari 2022 zal de Omgevingswet in werking treden. In het nieuwe magazine ‘Op weg naar de Omgevingswet’ beschouwen we de huidige stand van zaken en de zorgen die nu nog leven. Bent u goed op weg naar de Omgevingswet? Lees het volledige magazine hier.
