ANTWOORD
Deze vraag wordt vaak aan ons gesteld. Om die vraag te kunnen beantwoorden moet eerst worden onderzocht over wat voor een soort muur we praten. Het volgende onderscheid kan worden gemaakt:Er is sprake van mandeligheid: een vrijstaande scheidsmuur, hek of heg is gemeenschappelijk eigendom of mandelig als de grens tussen twee erven van verschillende eigenaars er in de lengterichting onderdoor loopt (artikel 5:62 BW). Als er sprake is van mandeligheid betekent dit bijvoorbeeld alle mede-eigenaars samen de kosten moeten dragen voor onderhoud, reiniging en vervanging. Ook bepaalt de wet dat er bij mandeligheid iedere mede-eigenaar in beginsel tegen de mandelige muur mag aanbouwen en daarin tot de helft van de dikte balken, ankers etc. mag aanbrengen.Er is geen sprake van mede-eigendom maar van een privé-muur. Hierna zal ik het met name over de privé-muur hebben.De wet geeft een definitie van een muur. Volgens artikel 5:43 BW is een muur iedere van steen, hout of andere daartoe geschikte stof vervaardigde ondoorzichtige afsluiting. De volgende privé-muren zijn privé-eigendom (en dus niet mandelig):Om te beginnen spreken we van een privé-muur als er sprake is van een vrijstaande muur naast (dus niet op) de erfgrens. De wet bepaalt dat de eigenaar van de grond ook eigenaar wordt van de muur. We spreken dan van verticale natrekking.Ook een muur die bovenop de erfgrens staat en die deel uitmaakt van een gebouw dat van u eigendom is, geldt als een muur waarvan u eigenaar bent. Hoewel de muur bovenop de erfgrens staat, is het toch zo dat u als eigenaar van het gebouw alleen eigenaar bent van de muur die op de erfgrens staat. De muur is namelijk niet vrijstaand maar onderdeel van het gebouw, bijvoorbeeld een garage. De eigenaar van het gebouw is dan ook (alleen) eigenaar van de muur. Dat wordt horizontale natrekking genoemd.De hoofdregel is dat u als eigenaar van een privé-muur niet hoeft toe te staan dat uw buurman daar gebruik van maakt. Zo was het volgens de Rechtbank Limburg niet toegestaan dat de buurman zonder toestemming balken in de privé-muur wilde aanbrengen omdat hij een overkapping wilde maken. Datzelfde gold voor een buurman die zonder toestemming tegen een privé-muur een hekwerk met beplanting wilde aanbrengen. Ook dat vond de rechter, in dit geval de Rechtbank Rotterdam, onrechtmatig. De buurman die de privémuur zonder toestemming zwart schilderde vond de Rechtbank Amsterdam op zijn pad die oordeelde dat dit onrechtmatig was.Maar niet alle gebruik van een privé-muur door de buurman is meteen onrechtmatig. Er zijn uitspraken van rechters die vinden dat bepaald gebruik in bepaalde gevallen niet onrechtmatig is. Zo vond het Gerechtshof Den Haag in 2014 dat het hebben van een fietsenschuurtje aan de privé-muur van de buurman in dat specifieke geval wél toegestaan was. Daarbij speelde een rol dat het schuurtje er al negen jaar stond en dat de eigenaar van de privé-muur daar geen enkele last van ondervond en ook nog gemakkelijk onderhoudswerkzaamheden kon verrichten.In bepaalde gevallen kan het misbruik van recht opleveren indien verwijdering wordt gevraagd van een tegen de privé-muur aangebracht werk, zoals een schutting/berging. Een voorbeeld daarvan is de uitspraak van de Rechtbank Dordrecht uit 2011. Ook met het aanbrengen van bescheiden voorwerpen en beplantingen (zoals een plantenbak) bestaat de kans dat de rechter dit niet als onrechtmatig kwalificeert, maar dan wel onder de voorwaarde dat de eigenaar van de privé-muur daar geen schade of overlast van ondervindt. Een voorbeeld hiervan is de uitspraak van het Gerechtshof Leeuwarden uit 2012. Het blijft echter altijd maatwerk. Zo zal het planten van klimop tegen de privé-muur waarschijnlijk wél als onrechtmatig worden gezien omdat klimop (op den duur) het voegwerk van de privé-muur ernstig kan beschadigen.Waar gebruik van de privé-muur door de buurman (als hoofdregel) niet is toegestaan, geldt dat natuurlijk ook voor het uitvoeren van werkzaamheden waardoor het karakter van de privé-muur verandert, zoals het aanbrengen van een aanbouw. Het is zaak om als eigenaar van een privé-muur goed op te letten alvorens toestemming te geven voor het aanbrengen van een aanbouw. Als gevolg van het aanbrengen van de aanbouw kan het karakter van de privémuur veranderen van een privé-muur naar een mandelige muur. Het kan zelfs zo zijn dat de eigendom van de privé-muur na het aanbrengen van de aanbouw eigendom wordt van de buurman door horizontale natrekking.
