Bij besluit van 11 juli 2022 heeft de raad van de gemeente Heiloo een bestemmingsplan vastgesteld waarmee wordt voorzien in de bouw van drie vrijstaande woningen. Een bewonersvereniging kan zich niet verenigen met het plan en heeft daarom beroep ingesteld. De bewonersvereniging bestaat uit verschillende omwonenden in het gebied "Zandzoom". Gelet op haar statutaire doelstelling komt zij op voor de belangen van haar leden, voor zover het gaat om de leefkwaliteit, de inrichting en de veiligheid van hun woonomgeving en het bevorderen van de gemeenschapszin van hen die wonen of (vrijwillige) werkzaamheden verrichten binnen of in de nabijheid van het gebied Zandzoom.
De bewonersvereniging heeft verschillende beroepsgronden aangevoerd. De vraag die in de uitspraak AbRvS 20 maart 2024, ECLI:NL:RVS:2024:1139 aan de orde komt is of deze beroepsgronden kunnen leiden tot vernietiging van het bestreden besluit omdat artikel 8:69a van de Awb hieraan in de weg staat. Daarvoor, zo stelt de Afdeling, is van belang vast te stellen of het beroep strekt tot de bescherming van de belangen waarvoor de bewonersvereniging in rechte op kan komen.
De beroepsgronden van de bewonersvereniging zijn materiële beroepsgronden. Om die reden moet worden beoordeeld welke belangen de bewonersvereniging volgens haar statutaire doelstellingen in het bijzonder behartigt. De Afdeling heeft in de uitspraak van 1 februari 2023, ECLI:NL:RVS:2023:425, onder 7.3, geoordeeld dat voor de toepassing van het relativiteitsvereiste het niet van belang is of een belangenorganisatie feitelijke werkzaamheden heeft verricht in relatie tot haar statutaire doelstelling(en) in de periode tussen haar oprichting en het einde van de beroepstermijn.
De Afdeling ziet aanleiding haar rechtspraak op dit punt te nuanceren. Als het beroep van een belangenorganisatie die volgens haar statuten één of meer algemene belangen behartigt, ontvankelijk is omdat zij een zienswijze naar voren heeft gebracht, geldt het volgende. In het kader van het relativiteitsvereiste wordt naast de statutaire doelstellingen mede van belang geacht of zo’n belangenorganisatie enige feitelijke werkzaamheden heeft verricht die invulling geven aan één of meer van de algemene belangen die zij volgens haar statuten behartigt. Dit betekent dat een belangenorganisatie niet kan opkomen voor de algemene belangen die zij volgens haar statuten behartigt als zij in het geheel geen feitelijke werkzaamheden heeft verricht. Het betekent niet dat een belangenorganisatie die meerdere algemene belangen behartigt alleen kan opkomen voor een specifiek algemeen belang als zij feitelijke werkzaamheden voor dat algemene belang heeft verricht.
De Afdeling heeft in de uitspraak van 31 januari 2024, ECLI:NL:RVS:2024:373, geoordeeld dat deze bewonersvereniging geen feitelijke werkzaamheden ten behoeve van de algemene doelen waarvoor zij opkomt, heeft uitgevoerd. Gelet hierop is de Afdeling van oordeel dat de bewonersvereniging niet kan opkomen voor de algemene belangen zoals in haar statuten staan vermeld.
Niet nieuw, maar voor de volledigheid, neem ik ook de overweging op over de toetsing van de relativiteit van het recht op inspraak. De Afdeling herhaalt dat de toepassing van het relativiteitsvereiste aan de procedurele normen over het recht op inspraak een zelfstandige betekenis toekomt. Zie daarvoor ook de uitspraak van 15 februari 2023, ECLI:NL:RVS:2023:606. Dit betekent dat bij een belangenorganisatie die een zienswijze heeft ingediend het relativiteitsvereiste niet aan vernietiging in de weg staat bij een door haar ingeroepen procedurele norm over het recht op inspraak. Voor zover een beroep wordt gedaan op een procedurele norm of een formeel beginsel van behoorlijk bestuur die niet betrekking heeft op inspraak, of wanneer wordt aangevoerd dat in strijd met een materiële norm is gehandeld, staat de relativiteit wél in de weg aan vernietiging als die norm niet strekt tot bescherming van de behartigde belangen.
