Het hof heeft vandaag uitspraak gedaan in de civiele rechtszaak tussen de gemeente Maashorst en een groep inwoners van Uden. Volgens het hof handelde de gemeente onrechtmatig in de aanloop van de huisvesting van asielzoekers in een hotel in Uden, in de gemeente Maashorst. Dit door toen niet te beslissen op het verzoek tot handhaving van omwonenden, en ze daardoor bestuursrechtelijke rechtsbescherming te onthouden.
In juli 2023 besloot de gemeente Maashorst aan opvangorganisatie COA toe te staan om voor een periode van maximaal 3 jaar maximaal driehonderd asielzoekers op te vangen in een hotel in Uden, gemeente Maashorst. Eén van de voorwaarden was dat het COA een omgevingsvergunning moest aanvragen bij de gemeente. Een groep omwonenden van de gemeente heeft toen tegen dat besluit bezwaar gemaakt, onder meer omdat het om een groter aantal op te vangen asielzoekers ging dan was afgesproken in het Regioplan Veiligheidsregio Brabant-Noord. Ook wilden zij inspraak in de gang van zaken en waren er zorgen over de veiligheid en wijze van besluitvorming.
Aanvankelijk was de planning om vanaf oktober 2023 asielzoekers in het hotel op te vangen. Omdat de gemeente voorzag dat het niet mogelijk was tijdig de vereiste omgevingsvergunning te verlenen, wilde de gemeente een gedoogbesluit nemen om de opvang toch vanaf oktober 2023 te kunnen realiseren. Tegen deze beslissingen van de gemeente kan (in de regel) geen bestuursrechtelijke procedure worden gevoerd. Dit kan pas wanneer de omgevingsvergunning al is verleend. Volgens de aanpak van de gemeente zouden er dan al asielzoekers in het hotel zijn gehuisvest. De omwonenden hebben in juli 2023 een verzoek tot handhaving gedaan. Zij wilden dat de gemeente handhavend zou optreden ten aanzien van de horecabestemming van het hotel. De opvang van asielzoekers in het hotel is in strijd met het bestemmingsplan. Tegen een afwijzend besluit op een verzoek tot handhaving kan wel bezwaar worden gemaakt.
De gemeente Maashorst heeft op 19 december 2023 een omgevingsvergunning verleend aan het COA. Op grond van deze omgevingsvergunning mag het COA in strijd met het bestemmingsplan het hotel gebruiken voor de opvang van asielzoekers. Diezelfde dag heeft de gemeente het verzoek om handhaving van de omwonenden afgewezen. Inmiddels is het hotel daadwerkelijk in gebruik als tijdelijk noodopvang en zijn daar ongeveer 300 asielzoekers gehuisvest.
Het is op zichzelf mogelijk voor een gemeente om mee te werken aan de realisatie van noodopvang van asielzoekers, en om een gedoogbesluit te nemen, vooruitlopend op het verlenen van een omgevingsvergunning aan het COA, om die noodopvang te kunnen realiseren.
De omwonenden konden tegen die besluiten geen bezwaar maken, wel deden zij een verzoek tot handhaving ten aanzien van de horecabestemming van het hotel. De gemeente Maashorst heeft het verzoek tot handhaving van de omwonenden niet voldoende zorgvuldig behandeld. De gemeente had eerder – en in elk geval ten tijde van het nemen van het gedoogbesluit – op het verzoek tot handhaving van de omwonenden kunnen en moeten beslissen. De gemeente wist dat zij inspraak en bestuursrechtelijke rechtsbescherming wilden, daarom is dit nalaten van de gemeente onrechtmatig, aldus het hof.
Nu de gemeente de omwonenden de mogelijkheid heeft onthouden om een bestuursrechtelijke procedure te starten, kan de civiele rechter in dit kort geding aanvullende rechtsbescherming bieden. Net zoals de voorzieningenrechter van de rechtbank Oost-Brabant oordeelde op 8 december 2023, concludeert de civiele rechter van het hof dat er geen asielzoekers in het hotel mochten worden opgevangen totdat de omgevingsvergunning was verleend.
