Sinds 1 juli 2016 kan de minister op grond van artikel 3.4 van de Erfgoedwet ambtshalve wijzigingen aanbrengen in het rijksmonumentenregister. Dit artikel vervangt artikel 3 van de Monumentenwet 1988, dat per 1 juli 2016 is ingetrokken.
Op 30 september 2015 (ECLI:NL:RVS:2015:3040) heeft de Afdeling een richtinggevende uitspraak gewezen over artikel 3 van de Monumentenwet 1998. De Afdeling overwoog dat de minister uitsluitend ambtshalve onroerende monumenten kan aanwijzen als beschermd monument. Het is niet mogelijk een daartoe strekkende aanvraag in te dienen. Als een partij toch een verzoek indient, dan is de reactie daarop van de minister geen besluit in de zin van artikel 1:3, eerste lid, van de Awb.
In de uitspraak van 10 april 2024 ziet de Afdeling aanleiding om terug te komen van wat is overwogen in de uitspraak van 2015. Uit de systematiek van de Awb volgt dat als een ambtshalve beslissing om het register te wijzigen een beschikking is, het verzoek van een belanghebbende om een zodanige beschikking te nemen een aanvraag is in de zin van artikel 1:3, derde lid, Awb. Uit artikel 1:3, tweede lid, Awb volgt dat de afwijzing van een dergelijke aanvraag ook een beschikking is. Dat in artikel 3.4 Erfgoedwet is bepaald dat de staatssecretaris ambtshalve een besluit kan nemen om het register te wijzigen, maakt dit niet anders.
Conclusie is dat voortaan een belanghebbende een verzoek kan indienen tot wijziging van het rijksmonumentenregister. De reactie daarop is een beschikking in de zin van de Awb, waartegen een belanghebbende rechtsmiddelen kan instellen.
AbRvS 10 april 2024, ECLI:NL:RVS:2024:1508
