1.2.Ter zitting is vonnis bepaald op heden.

2.1.MCRE heeft gevorderd zich te mogen voegen aan de zijde van de Gemeente. Ter zitting hebben Verploegen en de Gemeente verklaard geen bezwaar te hebben tegen de voeging. MCRE is vervolgens toegelaten als gevoegde partij, aangezien zij aannemelijk heeft gemaakt dat zij daarbij voldoende belang heeft. Voorts is niet gebleken dat de voeging aan een voortvarende afdoening van dit kort geding in de weg staat. Hierdoor ontstaat er ook geen strijd met de goede procesorde in het algemeen.

3.1.Verploegen exploiteert een groothandel in verwarming en sanitair, onder meer vanuit de vestiging aan de [adres] . De naast deze vestiging gelegen percelen, kadastraal bekend gemeente ’s-Gravenhage, [sectie xx] , met de nummers [I] , [II] , [III] en [IV] , zichtbaar op onderstaande kadastrale kaart, zijn in afwachting van verdere ontwikkeling op dit moment braakliggend.

3.2.Verploegen is eigenaar van perceel [II] , MCRE van de percelen [I] en [III] en de Gemeente van perceel [IV] . Deze percelen zijn alle gelegen in het gebied ‘ [het Gebied] ’.

3.3.De percelen [II] en [I] waren aanvankelijk (gedeeltelijk) samengevoegd tot één perceel met kadastraal nummer [V] , waarvan Verploegen en MCRE ieder voor de helft eigenaar waren.

3.4.Tijdens een afspraak op 15 juni 2018 heeft het openbaar vervoerbedrijf voor de Haagse regio HTM, hierna ‘HTM’, de Gemeente, mede aan de hand van beeldmateriaal, geïnformeerd over haar plannen tot (her)huisvesting in [het Gebied] . HTM heeft daarbij (samengevat) aan de Gemeente kenbaar gemaakt dat zij haar nieuwe hoofdvestiging wil realiseren op het zuidelijke gedeelte van perceel [V] (destijds) van Verploegen en MCRE en het noordelijke gedeelte van perceel [IV] van de Gemeente. Als redenen hiervoor heeft HTM aangevoerd dat haar voorkeur uitgaat naar het op aangrenzende percelen invullen van de grondbehoefte, de centrale ligging, de goede ontsluiting en de bereikbaarheid van die percelen.

3.5.In verband met de belangstelling van HTM voor het oorspronkelijke perceel [V] hebben vanaf 2018 onderhandelingen plaatsgevonden tussen Verploegen en HTM. Verploegen was bereid een samenwerking aan te gaan met HTM, maar zij wilde in dat verband wel de zekerheid van de Gemeente dat perceel [IV] aan Verploegen zou worden verkocht. De Gemeente was echter niet bereid om die garantie aan Verploegen te geven, waarna de onderhandelingen tussen Verploegen en HTM in juni 2019 zijn gestaakt.

3.6.Bij brief van 11 oktober 2018 heeft de Gemeente aan HTM toegezegd dat zij zal meewerken aan de invulling van de grondbehoefte van HTM door (een deel van) perceel [IV] te reserveren en te verkopen aan HTM, als uit haalbaarheidsonderzoek blijkt dat de ingediende plannen te realiseren zijn.

3.7.In januari 2019 heeft de Gemeente perceel [IV] ten behoeve van de verdere uitwerking van de plannen van HTM gereserveerd in de Monitor Gebruiksruimte, waarin online zichtbaar is welke initiatieven in voorbereiding of ontwikkeling zijn.

3.8.Op 7 maart 2019 is het omgevingsplan [het Gebied] , hierna ‘het omgevingsplan’, in werking getreden. Dit omgevingsplan maakt de verdere transformatie van [het Gebied] naar een gemengd stedelijk woon-, werk- en leefgebied mogelijk. De hoofddoelstelling van het omgevingsplan is het “doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving ter vervulling van maatschappelijke behoeften”, waarbij een goede omgevingskwaliteit wordt bereikt en in stand gehouden. Uit het omgevingsplan wordt duidelijk dat [het Gebied] wordt ontwikkeld naar een hoogstedelijk gebied, waarbij de hoogstedelijke uitstraling, verdichting, functiemenging en ruimte voor bestaande bedrijvigheid voorop staan, dat beleidsmatig zal worden gestuurd op het type en de omvang van bedrijven en dat de Gemeente, daar waar zij gronden in eigendom heeft, haar grondpositie zal benutten om de transformatie van [het Gebied] dichterbij te brengen.

3.9.Nadat in de periode van november 2017 tot en met juni 2018 tussen Verploegen en MCRE diverse voorstellen tot verdeling van het gemeenschappelijke perceel zijn besproken, die uiteindelijk niet tot volledige overeenstemming tussen hen hebben geleid, heeft deze rechtbank in een procedure tussen Verploegen en MCRE bij vonnis van 11 september 2019 de vordering van Verhoeven toegewezen dat perceel [V] verdeeld moet worden overeenkomstig het door Verploegen gedane voorstel, waarbij de aan partijen toe te delen gedeelten zoveel mogelijk zouden aansluiten op de aangrenzende percelen die Verploegen en MCRE reeds in eigendom hadden. Een en ander heeft ertoe geleid dat het noordelijke gedeelte van het oorspronkelijke perceel [V] (het huidige perceel [II] ) aan Verploegen is toegedeeld en het zuidelijke gedeelte daarvan (het huidige perceel [I] ) aan MCRE.

3.10.Op 13 december 2019 heeft HTM met betrekking tot haar behoefte aan ruimte in [het Gebied] een ‘Request for Proposal’, een Technisch Programma van Eisen en een Ruimtelijk Programma van Eisen aan Verploegen en MCRE toegezonden. MCRE heeft hierop positief gereageerd en is over de beoogde ontwikkeling van de plannen van HTM met HTM en de door deze in de arm genomen projectontwikkelaar ‘Nu Project Ontwikkeling’ in overleg getreden.

3.11.Vervolgens zijn diverse door Nu Project Ontwikkeling uitgewerkte opties door de Gemeente getoetst op basis van het omgevingsplan. De bevindingen van de Gemeente zijn neergelegd in het ‘Memo planologische en stedenbouwkundige toetsing’ van 6 september 2020, hierna ‘het Memo’. Deze komen er samengevat op neer dat een stand-alone ontwikkeling van de hoofdvestiging van HTM uitsluitend op het perceel van MCRE niet haalbaar is en dat de noodzakelijke beleidsambities alleen gerealiseerd kunnen worden door (het noordelijke deel van) perceel [IV] bij de HTM-ontwikkeling te betrekken.

3.12.De Gemeente heeft de toezegging om perceel [IV] aan HTM ter beschikking te stellen in een brief van 9 september 2020 aan HTM (opnieuw) bevestigd, zij het onder verduidelijking en aanvulling van de voorwaarden, waardoor de Gemeente ook haar eigen ambities in het kader van de uitvoering van het omgevingsplan kon realiseren en haar plannen kon afstemmen op de feitelijke situatie.

3.13.Op 17 juni 2022 heeft de Gemeente haar voornemen om op korte termijn een grondreserveringsovereenkomst met betrekking tot perceel [IV] te sluiten met MCRE gepubliceerd in het Gemeenteblad. Daarbij is (samengevat) vermeld dat die overeenkomst wordt gesloten ten behoeve van de realisatie van een nieuwe hoofdvestiging van HTM, bestaande uit onder meer kantoorruimten, een werkplaats en parkeerplaatsen, mogelijk met herplaatsing van een grootschalig bedrijf. Verder is vermeld dat de voorgenomen verkoop van de grond aan MCRE het logische gevolg is van het feit dat de voor de realisatie van het bouwplan benodigd kavel voor 2/3 deel bestaat uit grond die al aan MCRE in eigendom toebehoort en voor 1/3 bestaat uit een deel van het braakliggende naastgelegen perceel van de Gemeente, dat smal en daardoor moeilijk te ontsluiten is, zodat de ontwikkelmogelijkheden toenemen door samenvoeging van beide kavels. Ten slotte is vermeld dat MCRE overeenstemming heeft bereikt met HTM over de invulling van het bouwplan en de afname na voltooiing van de bouw, dat met MCRE overeenstemming is bereikt over een financiële bijdrage voor het ontwerpen en inrichten van de [… 1] (inclusief klimaatlint en verzwaarde inrit) en het ontwerpen en inrichten van de [… 2] (inclusief klimaatlint) en dat MCRE voor eigen rekening en risico zal zorgdragen voor het aanhelen en herstellen van de bestrating in de directe omgeving van de beoogde ontwikkeling. De Gemeente heeft daarbij meegedeeld dat zij gelet op deze argumenten van oordeel is dat er op grond van objectieve, redelijke en toetsbare criteria slechts één serieuze gegadigde in aanmerking komt voor het aangaan van een grondreserveringsovereenkomst en de daaruit op termijn voortvloeiende koopovereenkomst van perceel [IV] en dat dit MCRE is.

3.14.In een e-mailbericht van 27 juni 2022 heeft mr. C.M.E. Verhaegh, advocaat te Den Haag en optredende voor Verploegen, namens Verploegen aan de Gemeente verzocht om een aantal documenten toe te sturen, waaronder alle plannen en tekeningen van de nieuwe hoofdvestiging van HTM “opdat cliënte zich een beeld kan vormen van de consequenties van die plannen voor haar perceel;”.

3.15.Nadat Verploegen vervolgens aan de Gemeente kenbaar had gemaakt bezwaar te hebben tegen de voorgenomen verkoop van perceel [IV] aan MCRE, heeft de Gemeente haar voornemen in een brief aan Verploegen van 15 juli 2022 nader toegelicht. Daarbij is (samengevat) onder meer meegedeeld dat de nieuwe hoofdvestiging niet uitsluitend op de percelen van MCRE kan worden gerealiseerd vanwege de omvang van de toekomstige huisvesting van HTM, waartoe zowel kantoren als een werkplaats behoren, en dat HTM belang heeft bij de goede ontsluiting die de beoogde locatie biedt. Verder heeft de Gemeente in die brief benadrukt dat HTM overeenstemming heeft bereikt met MCRE en dat HTM vrij is in haar keuze op welke locatie zij zich wil vestigen. Daarnaast heeft de Gemeente gemotiveerd waarom een zelfstandige ontwikkeling van perceel [IV] niet tot de mogelijkheden behoort (het kavel is daarvoor te smal en is op zichzelf ongunstig gelegen voor wat betreft ontsluiting) en heeft zij meegedeeld dat voor de feitelijke situatie niet relevant is of er wellicht meerdere ontwikkelopties op perceel [IV] mogelijk zijn, aangezien MCRE en niet een andere partij overeenstemming met HTM heeft bereikt over de te ontwikkelen hoofdvestiging van HTM. Ten slotte heeft de Gemeente in deze brief meegedeeld dat zij op basis van objectieve, toetsbare en redelijke criteria tot het oordeel is gekomen dat MCRE de enige serieuze gegadigde is voor perceel [IV] , omdat de Gemeente zelf niets met deze strook ‘restgrond’ kan doen, zodat het voor de hand ligt de grond te verkopen aan de eigenaar van het aangrenzende perceel (MCRE), en het voorliggende door MCRE voorgestelde ontwikkelplan realistisch en uitvoerbaar is.

4.1.Verploegen vordert – zakelijk weergegeven – (I) de Gemeente te verbieden de grondreserveringsovereenkomst met MCRE te sluiten met betrekking tot het perceel en (II) de Gemeente te verbieden om het perceel te verkopen en/of te leveren, althans te vervreemden of uit te geven, aan MCRE of een andere derde, anders dan na het doorlopen van een openbare selectieprocedure met objectieve, toetsbare en redelijke criteria, een en ander met veroordeling van de Gemeente in de proceskosten en de nakosten, te vermeerderen met de wettelijke rente.

4.2.Daartoe stelt Verploegen – samengevat – het volgende. Met de voorgenomen verkoop van perceel [IV] aan MCRE handelt de Gemeente in strijd met het arrest van de Hoge Raad van 26 november 2021 (ECLI:NL:HR:2021:1778, hierna ‘het Didam-arrest’). De Gemeente heeft kennelijk geoordeeld dat MCRE kan worden aangemerkt als de enige serieuze gegadigde voor de aankoop van perceel [IV] en daarom heeft zij nagelaten om een openbare selectieprocedure te organiseren. Gelet op de voorgeschiedenis had het voor de Gemeente echter duidelijk moeten zijn dat ook Verploegen serieuze interesse in perceel [IV] had en heeft en dat er daarom meerdere serieuze gegadigden zijn. Daarnaast blijkt uit de aankondiging van de voorgenomen verkoop niet welke objectieve, toetsbare en redelijke criteria ten grondslag hebben gelegen aan de beslissing van de Gemeente om MCRE als enige serieuze gegadigde aan te merken. De Gemeente heeft niet gemotiveerd waarom de hoofdvestiging van HTM niet uitsluitend op het perceel van MCRE, dan wel op een geheel andere locatie gerealiseerd zou kunnen worden en evenmin waarom perceel [IV] niet zelfstandig ontwikkeld zou kunnen worden. Daarom moet het de Gemeente worden verboden om de grondreserveringsovereenkomst met MCRE te sluiten en om perceel [IV] , anders dan na het doorlopen van een openbare selectieprocedure, te verkopen.

4.3.De Gemeente en MCRE voeren verweer, dat hierna, voor zover nodig, zal worden besproken.

5.1.De vraag die in dit kort geding beantwoord moet worden is – kort gezegd – of de Gemeente met haar voornemen om een grondreserveringsovereenkomst te sluiten met MCRE heeft voldaan aan de in het Didam-arrest gestelde voorwaarden voor de verkoop van onroerende zaken door overheidslichamen.

5.2.In het Didam-arrest heeft de Hoge Raad geoordeeld dat een bevoegdheid die krachtens het burgerlijk recht aan een overheidslichaam toekomt op grond van artikel 3:14 van het Burgerlijk Wetboek (BW) niet mag worden uitgeoefend in strijd met geschreven of ongeschreven regels van publiekrecht. Tot de regels van publiekrecht behoren de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Dit betekent dat een overheidslichaam bij het aangaan en uitvoeren van privaatrechtelijke overeenkomsten de algemene beginselen van behoorlijk bestuur en daarmee het gelijkheidsbeginsel in acht moet nemen. Dit geldt dus ook voor de beslissing met wie en onder welke voorwaarden het een overeenkomst tot verkoop van een aan hem toebehorende onroerende zaak sluit. Vervolgens heeft de Hoge Raad geoordeeld dat uit het gelijkheidsbeginsel voortvloeit dat een overheidslichaam dat het voornemen heeft een aan hem toebehorende onroerende zaak te verkopen, ruimte moet bieden aan (potentiële) gegadigden om mee te dingen naar deze onroerende zaak indien er meerdere gegadigden zijn voor de aankoop van de desbetreffende onroerende zaak of redelijkerwijs te verwachten is dat er meerdere gegadigden zullen zijn. In dat geval zal het overheidslichaam met inachtneming van de hem toekomende beleidsruimte criteria moeten opstellen aan de hand waarvan de koper wordt geselecteerd en die criteria moeten objectief, toetsbaar en redelijk zijn. Het gelijkheidsbeginsel brengt volgens de Hoge Raad ook mee dat het overheidslichaam, om gelijke kansen te realiseren, een passende mate van openbaarheid moet verzekeren met betrekking tot de beschikbaarheid van de onroerende zaak, de selectieprocedure, het tijdschema en de toe te passen selectiecriteria. Het overheidslichaam moet hierover tijdig voorafgaand aan de selectieprocedure duidelijkheid scheppen door informatie over deze aspecten bekend te maken op zodanige wijze dat (potentiële) gegadigden daarvan kennis kunnen nemen, aldus de Hoge Raad.

5.3.Volgens de Hoge Raad hoeft de hiervoor bedoelde mededingingsruimte echter niet te worden geboden indien bij voorbaat vaststaat of redelijkerwijs mag worden aangenomen dat op grond van objectieve, toetsbare en redelijke criteria slechts één serieuze gegadigde in aanmerking komt voor de aankoop. In dat geval dient het overheidslichaam zijn voornemen tot verkoop tijdig voorafgaand aan de verkoop op zodanige wijze bekend te maken dat een ieder daarvan kennis kan nemen, waarbij het dient te motiveren waarom naar zijn oordeel op grond van de hiervoor bedoelde criteria bij voorbaat vaststaat of redelijkerwijs mag worden aangenomen dat er slechts één serieuze gegadigde in aanmerking komt.

5.4.De Gemeente heeft zich op de hiervoor in rechtsoverweging 5.3. bedoelde uitzondering beroepen. Volgens de Gemeente heeft zij aan de hand van objectieve, toetsbare en redelijke criteria kunnen vaststellen dat MCRE de enige serieuze gegadigde is voor de aankoop van perceel [IV] en stond het haar daarom vrij om zonder het doorlopen van een openbare selectieprocedure een grondreserveringsovereenkomst met MCRE te sluiten. De Gemeente heeft daartoe naar voren gebracht dat zij objectieve, toetsbare en redelijke criteria heeft vastgesteld op basis van gerechtvaardigde beleidsmatige overwegingen, die er kort gezegd op neerkomen dat zij aan HTM de toezegging heeft gedaan om het noordelijke deel van perceel [IV] aan haar ter beschikking te stellen, dat herplaatsing van HTM binnen [het Gebied] tegemoet komt aan de uitgangspunten van het omgevingsplan en aan de noodzaak voor HTM om te verhuizen, dat het kunnen beschikken over perceel [IV] voor HTM nodig is om haar plannen te verwezenlijken en dat de Gemeente door perceel [IV] in te brengen een stedenbouwkundig verantwoorde ontwikkeling van [het Gebied] kan waarborgen en haar eigen ambities op dit punt kan realiseren. Het gaat daarbij volgens de Gemeente om het criterium dat de koper van het noordelijke gedeelte van perceel [IV] de nieuwe hoofdvestiging van HTM op de daartoe door HTM geschikt bevonden percelen [III] , [I] en [IV] moet kunnen realiseren en het criterium dat de koper van het noordelijke gedeelte van perceel [IV] de grond moet kunnen betrekken in een integrale ontwikkeling van de naastgelegen percelen, omdat de strook gemeentegrond zeer beperkt zelfstandig te ontwikkelen is en een ‘stand alone’ ontwikkeling niet voldoet aan de ambities en uitgangspunten van het omgevingsplan. Omdat de percelen [III] en [I] aan MCRE in eigendom toebehoren, kan MCRE als enige aan deze criteria voldoen, aldus de Gemeente.

5.5.Verploegen heeft zich echter op het standpunt gesteld dat de Gemeente met de voorgenomen verkoop van perceel [IV] aan MCRE in strijd heeft gehandeld met het Didam-arrest en dat Verploegen een gelijke kans had moeten worden geboden om mee te dingen naar perceel [IV] door middel van een openbare selectieprocedure. Zij heeft ter onderbouwing van haar stelling diverse argumenten naar voren gebracht.

5.6.Allereerst heeft Verploegen naar voren gebracht dat het gelet op de voorgeschiedenis met betrekking tot perceel [IV] voor de Gemeente duidelijk had moeten zijn dat ook Verploegen serieuze interesse in dit perceel had en heeft en dat er daarom meerdere serieuze gegadigden voor dit perceel zijn. Verploegen heeft in dit verband gesteld dat zij haar plannen met betrekking tot het perceel bij herhaling aan de Gemeente kenbaar heeft gemaakt, dat zij daarover ook diverse gesprekken met de Gemeente heeft gevoerd en dat zij voldoende duidelijk heeft gemaakt dat zij bezwaar heeft tegen de verkoop van perceel [IV] aan MCRE.

5.7.De Gemeente heeft echter genoegzaam aannemelijk gemaakt dat zij uit de handelwijze van Verploegen niet heeft begrepen of hoeven begrijpen dat Verploegen nog interesse had om het perceel [IV] (ten behoeve van HTM) te ontwikkelen of dat zij nog een serieuze gegadigde was voor de aankoop van perceel [IV] .

5.8.Volgens Verploegen blijkt uit de aankondiging van de voorgenomen verkoop van perceel [IV] aan MCRE niet op basis van welke objectieve, toetsbare en redelijke criteria de Gemeente tot het oordeel is gekomen dat MCRE de enige serieuze gegadigde is voor perceel [IV] . De Gemeente heeft immers (a) niet gemotiveerd waarom de hoofdvestiging van HTM niet uitsluitend op het perceel van MCRE, dan wel uitsluitend op het perceel van Verploegen of op een geheel andere locatie gerealiseerd zou kunnen worden en (b) evenmin waarom perceel [IV] niet zelfstandig ontwikkeld zou kunnen worden, aldus Verploegen.

5.9.Het (meer algemene) betoog van Verploegen dat sprake is van willekeur of favoritisme, als gevolg waarvan alleen MCRE aan de door de Gemeente gestelde objectieve, toetsbare en redelijke criteria kan voldoen, kan niet worden gevolgd. Aan de Gemeente komt immers een ruime beleidsvrijheid toe om publiek-maatschappelijke belangen te dienen en beleidsdoelen te realiseren. Dat de Gemeente heeft geoordeeld dat Verploegen niet aan de gestelde criteria kan voldoen, betekent anders dan Verploegen kennelijk meent, niet dat de Gemeente het gelijkheidsbeginsel jegens Verploegen heeft geschonden. Naar het oordeel van de voorzieningenrechter reikt de toepassing van het Didam-arrest immers niet zo ver dat de Gemeente verplicht zou zijn om de objectieve, toetsbare en redelijke criteria zodanig te formuleren dat ook ongewenste alternatieve ontwikkelplannen zouden kunnen meedingen. Dit zou immers, zoals de Gemeente terecht heeft betoogd, tot gevolg hebben dat de beleidsruimte van de Gemeente feitelijk zinledig is. Dat de Gemeente MCRE heeft willen bevoordelen is voorshands evenmin aannemelijk geworden.

5.10.Gelet op het voorgaande is de voorzieningenrechter van oordeel dat de Gemeente zich op goede gronden op de in het Didam-arrest genoemde uitzondering heeft beroepen en dat Verploegen onvoldoende feiten en omstandigheden naar voren heeft gebracht die de conclusie rechtvaardigen dat de Gemeente in strijd heeft gehandeld met de in het Didam-arrest geformuleerde criteria voor de verkoop van onroerende zaken door overheidslichamen. De vorderingen worden daarom afgewezen.

5.11.Verploegen zal, als de in het ongelijk gestelde partij, worden veroordeeld in de kosten van dit geding aan de zijde van de Gemeente en MCRE. Voor veroordeling in de nakosten bestaat geen grond, nu de kostenveroordeling ook voor deze nakosten een executoriale titel oplevert (vgl. HR 19 maart 2010, ECLI:NL:HR:2010:BL1116, NJ 2011/237).

6.1.wijst de vorderingen af;

6.2.veroordeelt Verploegen in de kosten van dit geding, tot dusver aan de zijde van de Gemeente en van MCRE telkens begroot op € 1.692,--, waarvan € 1.016,-- aan salaris advocaat en € 676,-- aan griffierecht, in voorkomende gevallen te vermeerderen met btw;

6.3.bepaalt dat de verschuldigde proceskosten ten behoeve van de Gemeente dienen te worden voldaan binnen veertien dagen nadat dit vonnis is uitgesproken en dat Verploegen – bij gebreke daarvan – daarover de wettelijke rente verschuldigd is;

6.4.verklaart deze kostenveroordelingen uitvoerbaar bij voorraad.