De datum van de inwerkingtreding van de Omgevingswet, 1 juli 2022, komt steeds dichterbij. Hoewel de inwerkingtreding al vier keer is uitgesteld, klinken er geluiden in de media en vanuit het werkveld dat de Omgevingswet wederom zal moeten worden uitgesteld. Wij besloten dit te onderzoeken. Aan onze lezers stelden wij de vragen: Wilt u dat de Omgevingswet per 1 juli 2022 in werking treedt of moet de inwerkingtreding worden uitgesteld en waarom? Wij stelden vast dat het overgrote deel van de uitvoeringspraktijk (86,2%) niet klaar is voor inwerkingtreding van de Omgevingswet per 1 juli 2022. Cathelijn Peters, directeur van Aan de slag met de Omgevingswet, is van mening dat de uitvoeringspraktijk, om de laatste stappen richting inwerkingtreding te kunnen zetten, zo snel mogelijk behoefte heeft aan duidelijkheid over de inwerkingtredingsdatum van de Omgevingswet.
De meest genoemde redenen voor uitstel die uit ons onderzoek naar voren kwamen zijn:
Het DSO moet eerst naar behoren (zonder allerlei technische mankementen) functioneren.
Het is niet verantwoord om een grote nieuwe wet in werking te laten treden tijdens of vlak voor de zomervakantie. Dit is een periode die voor vergunningverleners altijd al erg druk is, extra aanvragen voor 1 juli zullen de gemeenten niet aankunnen.
Er zit te weinig tijd tussen de gemeenteraadsverkiezingen (16 maart) en de beoogde datum voor inwerkingtreding. Een relatief nieuw gemeentebestuur zal onvoldoende kennis hebben van de Omgevingswet en dit zal de besluitvorming niet ten goede komen.
Gemeenten hebben zich, vanwege een gebrek aan ambtelijke capaciteit, onvoldoende voor kunnen bereiden. Er is onvoldoende kennis en er is nog nauwelijks geoefend.
De meest genoemde redenen voor inwerkingtreding per 1 juli 2022 die uit ons onderzoek naar voren kwamen zijn:
Gemeenten en andere organisaties hebben voldoende tijd gehad om kennis op te doen over de Omgevingswet en om te oefenen met het DSO. Als men hier nu nog mee moet beginnen is men te laat.
Het wederom uitstellen van de inwerkingtreding is onwenselijk, we moeten even door de zure appel heen bijten, in de praktijk met de Omgevingswet aan de slag gaan en kinderziektes gaandeweg oplossen.
Wanneer de inwerkingtreding wordt uitgesteld, zorgt dat ervoor dat veel gemeenten en organisaties hun plannen moeten wijzigen en dit brengt ongewenste kosten met zich mee.
Lees meer over het onderzoek en de uitkomst in dit artikel.
''We werken met verschillende partijen al lange tijd hard aan de ontwikkeling en implementatie van de Omgevingswet. Maar juist dat laatste stukje richting de eindstreep – de inwerkingtredingsdatum– vraagt om het meeste doorzettingsvermogen. De laatste loodjes wegen nu eenmaal het zwaarst. Maar we moeten die spreekwoordelijke loodjes wel een keer samen tackelen. Daarom snap ik de persoonlijke reacties uit de poll van Omgevingsweb wel. Zeker bij veranderprocessen verandert er veel en dat zorgt voor onzekerheid.
Het is ook niet niks: leren werken met een grote transitie als de Omgevingswet. Dat is echt een flinke uitdaging. Richting de start van de wet is er dan ook nog genoeg te doen. Zo is het belangrijk dat de landelijke voorziening van het Digitaal Stelsel Omgevingswet, het DSO, stabiel is. Alle overheden in Nederland gaan hierop aansluiten, in samenwerking met softwareleveranciers. Daarnaast is vooral het oefenen met de hele keten, en daar stap voor stap van leren, cruciaal de komende tijd. Dat kan alleen door het zelf te doen en te starten.
Natuurlijk loopt niet alles vlekkeloos tijdens de implementatie van de wet. Bij een grote en complexe transitie loop je onvermijdelijk tegen knelpunten aan. Dat kan niet anders bij een grote stelselwijziging als de Omgevingswet. Samen met de bestuurlijke partners houden we daarom continu de vinger aan de pols en zoeken we telkens naar gezamenlijke oplossingen voor uitdagingen die voorbijkomen in de praktijk. En we realiseren ons dat we werken vanuit een unieke situatie: voordat de wet is ingevoerd, bereiden we tegelijkertijd de implementatie voor. Ook wij leren door te doen.
Zo bleek een tijdje geleden dat een bepaald deel van het DSO kan haperen als er tegelijkertijd veel grote geometriebestanden worden aangeboden. Een gezamenlijke taskforce met specialisten van alle betrokken partijen – de DSO-organisatie, overheden, softwareleveranciers – werkt in nauw overleg aan oplossingen, zodat iedereen deze bestanden kan uploaden in het DSO. Je kunt vooraf niet alles zo bedenken dat het meteen perfect werkt in de praktijk.
Wel is belangrijk dat je weet waarnaar je toe werkt. Daarom hebben de koepels van gemeenten, provincies en waterschappen de minister nadrukkelijk gevraagd om het ontwerp van het inwerkingtredings-Koninklijk Besluit snel aan te bieden aan het parlement. De uitvoeringspraktijk heeft, om de laatste stappen richting inwerkingtreding te kunnen zetten, behoefte aan duidelijkheid over de inwerkingtredingsdatum van de wet. En die duidelijkheid moet er zo snel mogelijk komen.
Want we hebben de Omgevingswet simpelweg nodig om werk te maken van verschillende urgente uitdagingen in ons land. Denk aan de woningbouwopgave, de energietransitie, klimaatadaptatie en de bescherming van onze natuur. De Omgevingswet biedt de instrumenten en een integrale manier van samenwerken om deze opgaven aan te pakken en met elkaar te verbinden. Als één overheid.
De periode tot, maar ook na de inwerkingtreding van de wet zal nog een ‘bumpy road’ zijn, met de nodige hobbels. Er zullen ongetwijfeld nieuwe uitdagingen voorbijkomen. Dat hoort erbij. En vergeet ook niet dat de inwerkingtreding geen punt, maar een komma is. Dan gaan we pas echt van start. En brengen we de wet van papier naar praktijk. Niet alles zal meteen overal perfect werken. Dat hoeft ook niet, want gemeenten hebben bijvoorbeeld tot 2029 de tijd voor hun omgevingsplan. Ook moeten we samen gaan uitvinden hoe we het beste met de wet kunnen werken. De cultuurverandering die bij de wet hoort, vraagt om de langste adem.''
Overgrote deel van de uitvoeringspraktijk is niet klaar voor inwerkingtreding van de Omgevingswet
