Wat doen die boeren in Den Haag? Wat betekent stikstof voor de agrarische sector? Het is van belang dit te doorgronden: overheidskwesties vragen tegenwoordig om integrale oplossingen want voor je het weet wringt het in een andere sector. Faik Kinran – directeur van Kinran –sprak hierover met een van de vergunningverleners Milieu, die zelf afkomstig is uit een boerengezin.
INGEZONDEN MEDEDELING
Wat doen die boeren in Den Haag? Wat betekent stikstof voor de agrarische sector? Het is van belang dit te doorgronden: overheidskwesties vragen tegenwoordig om integrale oplossingen want voor je het weet wringt het in een andere sector. Faik Kinran – directeur van Kinran –sprak hierover met een van de vergunningverleners Milieu, die zelf afkomstig is uit een boerengezin.
Onze vergunningverlener Milieu werkt voor een gemeente in Brabant. De appel valt niet ver van de boom: in zijn werk heeft hij veel met boeren te maken en hij komt zelf uit een authentieke boerenfamilie. “Mijn vader had een melkveebedrijf, overgenomen van zijn eigen vader. Dat vader-op-zoon-idee zie je nog steeds veel in de agrarische wereld. Boer zijn geef je door, je groeit ermee op – het zit in je bloed”.
Toch koos hij er zelf voor om het bedrijf van zijn vader niet over te nemen. Na het volgen van een technische opleiding startte hij bij een adviesbureau dat namens boeren milieuvergunningen aanvraagt. Daarnaast zette hij zelf een bedrijf op voor de aanvraag van vergunningen. Dat leidde in 2018 tot een baan via Kinran bij een Brabantse omgevingsdienst. “Een interessant en gevarieerd werkveld, want de zuidelijke provincie kent veel intensieve veehouderij. Je komt er van alles tegen: melkveebedrijven, varkenshouderijen en pluimvee. Ze benaderen de gemeente om vergunningen te krijgen. Het is leuk om deze voor ze uit te schrijven, omdat ik zo veel herken vanuit mijn eigen achtergrond.”
De laatste jaren gaat de verlening van vooral natuurvergunningen (Wet natuurbescherming) volgens de medewerker minder makkelijk. “Wetgeving omtrent natuurbescherming bestaat uiteraard al lang – in elk geval sinds 1960. Dit zat verweven in milieuvergunningen, er was nauwelijks extra oog voor. De afgelopen decennia veranderde dat. Natuur en milieu kregen steeds meer voorrang, de laatste vijf tot tien jaar bereikt dit echt een piek. De overheid is vooral kritisch op stikstof-uitstoot, klimaatverandering en bescherming van gezondheid en biodiversiteit.”
Stikstofproblematiek is zo’n onderwerp dat de agrarische sector de laatste jaren domineert. In 2015 kwam er een wetswijziging die boeren dwong zich meer met stikstofvervuiling bezig te houden. De overheid bedacht het Programma Aanpak Stikstof (PAS).
Dit beleid moest de stikstofuitstoot terugdringen, natuur versterken en tegelijkertijd economische ontwikkeling mogelijk maken. In Europa, dus ook in Nederland, zijn Natura 2000-gebieden aangewezen: leefgebieden voor planten, dieren en insecten, die door een verhoogde uitstoot van stikstof worden bedreigd. Boer je daar in de buurt en wil je toch ontwikkelen of uitbreiden – en dus meer stikstof produceren – dan moet je maatregelen treffen om je uitstoot onder het toegestane maximum te houden.
Het PAS gaf dus, om het complex te maken, toestemming voor activiteiten die schadelijk zijn voor omliggende natuurgebieden, vooruitlopend op voornemens om die schadelijke gevolgen elders ‘goed te maken’. De vergunningverlener noemt het voorbeeld van de boer die een vergunning krijgt om zijn veestapel uit te breiden, mits hij verplicht een emissiearme stal bouwt. Het gebeurt ook dat hij mag uitbreiden omdat de overheid plannen maakt voor natuurherstel in de omgeving. “Deze op de toekomst gebaseerde afwegingen hebben al duizenden boeren in de problemen gebracht. Boeren dienden uitgekiende plannen in en kregen – terecht, want in lijn met het PAS – een vergunning toegekend. Daarmee deden ze beroep op potentiële ruimte, die er in feite nog niet was. Aan zo’n plan ‘vooraf’ kun je in feite niets ontlenen. Dat is in strijd met de Europese natuurwetgeving: de Habitatrichtlijn. Die eist dat je van tevoren kunt laten zien dat de geplande maatregelen werkelijk resultaat hebben.”
In 2019 zette de Raad van State een dikke streep door het PAS. Het gevolg: grote onzekerheid. Zowel projecten met een lopende vergunningaanvraag als projecten die eerst geen natuurvergunning nodig hadden, moesten opnieuw worden beoordeeld. “Dat voelt onrechtvaardig voor agrariërs. Ze doen al jaren hun best om onder het vergrootglas van de overheid hun vergunningen op orde te krijgen. Ze hebben zich aangepast, geïnvesteerd, ambities bijgesteld. Voor vergunningen die direct op de tocht staan.”
Een jaar geleden is het protesteren in Den Haag begonnen. “De boeren komen op voor hun eigen belang, zoekend naar een manier om hun bedrijfsvoering leuk, zinvol en rendabel te houden. En in principe bereid om dit zo milieuvriendelijk mogelijk te doen,” aldus de medewerker. “De overheid wil milieudoelen halen. Boeren willen erkenning, rechtvaardigheid, hun wérk doen. Ze moeten met elkaar om tafel. Ja, de agrarische sector is een grote bron van stikstofuitstoot. Maar ook een onmisbare voedselvoorziener en tak van onze economie. Beide stemmen wegen even zwaar – tijd voor een goed compromis.”
Een mogelijke oplossing? De vergunningverlener denkt dat wanneer de ene agrariër stopt, dit ruimte kan geven voor een ander. “Mijn advies aan de overheid en provincies zou zijn: ken die ruimte dan ook toe aan een boer, niet aan de bouw – blijf binnen de sector en houd die balans. Ik zeg het vanuit mijn boerenhart.” Ook denkt hij aan export. “We produceren ongekend veel voor de buitenlandse markt. Blijf je meer binnen Nederland, dan scheelt ook dat een flink percentage stikstof-emissie. Het sleutelwoord in alles blijft communicatie. En begrip voor elkaars belangen. Als we met elkaar blijven praten en nadenken over integrale oplossingen, hoeft niemand de dupe te zijn.”
