Terwijl ik dit schrijf ben ik al 11 dagen niet meer buiten geweest. Mijn vriend, arts, is positief getest op Corona en dus brengen wij onze dagen in volledige quarantaine door. Vrienden zetten boodschappen voor de deur, zwaaien en roepen bemoedigende dingen vanaf een paar meter afstand. Naar buiten gaan mag niet. De muren van ons stadsappartement werken benauwend. Mijn kamerplanten hebben nog nooit zo veel aandacht gehad. In dit blog pleit ik ervoor ook in deze tijd aandacht te houden voor klimaatactie. "Indien wij nu klimaatactie uitstellen vanwege de Coronacrisis of de economische recessie die daar op volgt, bestrijden we de ene crisis met een volgende." Wat dat betekent voor jouw organisatie? Laat je inspireren door de Donuteconomie.
De Coronacrisis legt de kwetsbaarheden van ons systeem bloot. Dat geldt voor het mini-systeem genaamd mijn huishouden, maar nog in vele grotere mate het sociale en economische systeem van onze samenleving. Een systeem dat wordt gekenmerkt door honger naar economische groei, gedreven door grote bedrijven met als gevolg economische welvaart, maar ook ecologische schade en toenemende sociale ongelijkheid. En nu de vraag naar goederen en diensten wegvalt, blijken ook die bedrijven al snel kwetsbaar en houden hun hand op voor staatsteun.
Tegelijkertijd wordt onze samenleving draaiend gehouden door de beroepsgroepen die niet lang geleden nog streden voor erkenning en een beter salaris. Een vriendin, IC-verpleegkundige, voerde afgelopen jaar actie voor een fatsoenlijke CAO. Een andere vriendin, docent Nederlands, stond in november nog op het Malieveld. We hopen allen dat deze crisis zo snel mogelijk voorbij is. Maar als dan toch iets van deze crisis moet blijven, laat het dan alsjeblieft het voetstuk zijn waar we deze beroepen de afgelopen weken op hebben geplaatst.
En terwijl de aandacht – terecht – naar het flattening the curve van de IC-capaciteit gaat, is er een andere curve die stil aan onze aandacht voorbij gaat. Op 3 mei is het de Nederlandse Earth Overshoot Day. Dit is de dag waarop, vanaf 1 januari geteld, alle grondstoffen en emissies zijn opgebruikt die de aarde in één jaar kan opbrengen en verwerken. In andere woorden, vanaf 4 mei tot en met 31 december leven wij op de pof van de toekomst, op een geleend budget van onze kinderen en kleinkinderen. Indien wij nu klimaatactie uitstellen vanwege de Coronacrisis of de economische recessie die daar op volgt, bestrijden we de ene crisis met een volgende. Om die reden sluit ik me aan bij het manifest dat onlangs werd opgesteld door 170 Nederlandse wetenschappers: “het is een blunder als we niet groener uit de Coronacrisis komen.” De Coronacrisis vraagt om drastische maatregelen ter bescherming van onze ouderen. De klimaatcrisis vraagt precies hetzelfde, ter bescherming van onze jongeren.
Maar hoe doen we beiden? Dat maatschappelijke en ecologische waarden elkaar niet uitsluiten bewijst Kate Raworth met de Donuteconomie. De Donuteconomie is een model waarin zowel het maatschappelijk fundament als de ecologische grenzen van onze aarde worden gerespecteerd.
De binnenring is het maatschappelijke fundament, wat minimaal nodig is voor het welzijn van de mens. Denk aan gezondheid, werk en inkomen, sociale gelijkheid. Onderwerpen die in deze Coronacrisis bijzonder actueel zijn.
De buitenring is het ecologisch plafond, waarbij het systeem aarde wordt aangetast als deze grenzen worden overschreden. Thema’s die in deze categorie vallen zijn klimaatverandering, luchtvervuiling, en stikstofverzadiging.
De donuteconomie herdefinieert een welvarende economie als een economie die tussen het maatschappelijk fundament en het ecologisch plafond opereert. Simpel gezegd: de donut beoogt de behoeftes van iedereen te vervullen binnen de draagkracht van de aarde.
Dit model is ontwikkeld om in grote lijnen naar onze samenleving te kijken. Maar in praktijk is het ook toepasbaar op elke organisatie. Zo vormt de Donuteconomie de basis van een opdracht die ik samen uitvoer met PHI Factory voor het verduurzamen van een facilitaire organisatie. We onderzoeken of er een relatie is tussen de organisatie en de maatschappelijke en ecologische impactgebieden. Is er een risico dat er een grens wordt overschreden? Indien dat zo is, kijken we of de organisatie invloed heeft op het verkleinen van die negatieve impact. Zo ja? Dan doen we er wat aan.
En zo vormt de Donuteconomie de basis voor een toekomstbestendige organisatie. Laat de Coronacrisis, of de economische recessie als het gevolg daarvan, geen aanleiding zijn voor uitstel van klimaatactie binnen jouw organisatie. Gebruik de donut als praktisch handvat voor afwegingen en strategievorming.
Rest mij alleen nog het vinden van een toekomstbestendige strategie voor het mini-systeem genaamd mijn huishouden: op naar dag 12.
Lees ook het verslag van de LIVECAST Amsterdam Donut - stad over de donuteconomie terug, waar werd ingegaan op het donutmodel en op hoe de gemeente Amsterdam in samenwerking met Raworth deze visie handen en voeten geeft.
