Op 12 april is het ontwerp-Koninklijk Besluit van minister De Jonge, waarin een definitieve datum voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet werd vastgesteld, aangenomen. De Omgevingswet zal naar verwachting op 1 januari 2023 in werking treden. Een belangrijke reden voor eerder uitstel is de stand van zaken bij het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). De verwachting is dat er na de inwerkingtreding van de Omgevingswet nog veel aan het DSO gesleuteld zal moeten worden. De kans is groot dat de informatie in het DSO bij inwerkingtreding nog niet volledig zal zijn. In dit blog maken we een ronde langs de velden: wat is er al zeker over het DSO?
In aanloop naar de inwerkingtreding van de Omgevingswet informeren wij u over de gevolgen van de (waarschijnlijke) inwerkingtreding, per 1 januari 2023. Zo hebben wij u geïnformeerd over leges onder de Omgevingswet, flexibiliteit en procedures onder de Omgevingswet, het Besluit bouwwerken leefomgeving, de technische bouwactiviteit, coördineren onder de Omgevingswet, de gewijzigde systematiek voor een aanvraag voor een toets aan het omgevingsplan, sturingsmogelijkheden, het overgangsrecht, het kostenverhaal, hebben we uiteengezet wat het verschil is tussen een bestemmingsplan en een omgevingsplan en zijn de gevolgen voor planschade in beeld gebracht. Tevens hebben we de flexibiliteit die de Omgevingswet aan bedrijven biedt bij het ontwikkelen van hun plannen en de daaropvolgende beoordeling behandeld.
In het huidige stelsel kennen we voor de terbeschikkingstelling van ruimtelijke regels ruimtelijkeplannen.nl. Via ruimtelijkeplannen.nl worden onder andere bestemmingsplannen gepubliceerd. De weergave van dat bestemminsplan is, zo volgt uit het Besluit ruimtelijke ordening, leidend en bindend. Een dergelijke koppeling komt in de Omgevingswet niet terug. De publicatie van Omgevingsplannen zal daarom gaan volgens de algemene regels van de Bekendmakingswet. Met de Wet elektronische publicaties wordt de Bekendmakingswet aangepast. Uit de toelichting bij die wet blijkt het volgende:
‘Algemene bekendmakingen, mededelingen en kennisgevingen met betrekking tot de fysieke leefomgeving zullen via de officiële publicatiebladen kunnen worden geraadpleegd. Informatie uit deze publicaties zullen worden gebruikt voor de serviceproducten van het DSO’
Deze zinsnede lijkt erop te duiden dat de bekendmaking van omgevingsplannen plaatsvindt via officiëlebekendmakingen.nl en dat die versie, en dus niet de versie op de kaart, ook leidend en bindend is. Het DSO vervult in dat geval slechts een informatiefunctie. Praktisch betekent dat, dat niet van de regels op de kaarten in het DSO kan worden uitgegaan. In theorie zou het kunnen voorkomen dat het omgevingsplan in het DSO niet de meest recente versie is. Uitgaande van die situatie verdient het aanbeveling steeds ook de achterliggende regels te bestuderen. De twee naast elkaar bestaande systemen kunnen de beoordeling van mogelijk interessante locaties voor nieuwe ontwikkelingen bemoeilijken.
Om te weten of een vergunning daadwerkelijk is vereist voor de activiteit die u wilt verrichten, is het in het DSO ook mogelijk om een ‘Vergunningcheck’ in te vullen. Door een vragenboom in te vullen kunt u er niet alleen achter komen of een activiteit vergunningplichtig is, maar ook gelijk een vergunningaanvraag of een melding opstellen. De vragenbomen worden in elk geval ook beschikbaar voor de 160 meest gebruikte typen aanvragen.
In beginsel is de uitkomst van een vergunningcheck niet juridisch bindend. De geldende regelgeving blijft bepalend bij het vaststellen van een vergunningplicht. In zoverre verandert er niet veel in vergelijking met de vergunningcheck in het Omgevingsloket Online. De regering heeft zich wel laten ontglippen dat wanneer de vergunningcheck met de juiste gegevens is ingevuld, een geslaagd beroep op het vertrouwensbeginsel aan de orde kan zijn.
NB. Tot de inwerkingtreding van de Omgevingswet moeten aanvragen en meldingen worden ingediend via het OLO. Het aanvullen van een al ingediende aanvraag kan nog wel tot een half jaar na de datum van inwerkingtreding. Vanaf het moment dat de Omgevingswet inwerking treedt moeten aanvragen en meldingen worden gedaan via het DSO.
Het streefbeeld voor het DSO is een digitaal stelsel waarin alle informatie over de fysieke leefomgeving op één plek raadpleegbaar is. Die vlieger lijkt (vooralsnog) voor verleende en aangevraagde omgevingsvergunningen niet op te gaan. De reden hiervoor zou zijn gelegen in het feit dat persoonsgegevens nog niet voldoende kunnen worden beschermd. Omgevingsvergunningen kunnen wel degelijk interessante informatie ten aanzien van een mogelijke ontwikkeling bevatten. Het is daarom, ook voor wat betreft omgevingsvergunningen, raadzaam om voor een beoogde locatie na te gaan of er ter plaatse niet reeds een vergunning is verleend (1).
Wanneer er in het huidige stelsel, bij wijze van voorbeeld, een nieuw bestemmingsplan wordt vastgesteld dan is het relatief eenvoudig dat plan te vergelijken met het voorheen geldende bestemmingsplan (dat vaak nog online raadpleegbaar is). Onder de Omgevingswet zal dat anders zijn. Alle bestemmingsplannen zullen naar verloop van tijd overgaan in één Omgevingsplan. Wanneer dat ene omgevingsplan wijzigt is het slecht inzichtelijk welke regels voordien op een bepaalde locatie hebben gegolden. Daarvoor wordt aan het DSO het zogeheten ‘tijdreizen’ toegevoegd. Die nieuwe functionaliteit maakt het mogelijk om terug te kijken welk besluit op een bepaald moment in tijd op een bepaalde locatie van kracht is. Het tijdreizen is een voorziening die we in het huidige stelsel niet kennen.
Wanneer we de balans opmaken dan is de conclusie dat er nog veel niet duidelijk is voor wat betreft het DSO. De grootste onzekere factor is misschien wel de werkzaamheid van het systeem in zijn geheel. Testversies kampen geregeld met storingen of werken zeer traag. Een goed werkzaam DSO is van essentiële waarde voor het behalen van de doelstellingen van de Omgevingswet. Inmiddels wordt daarom regelmatig de koppeling gemaakt tussen het slagen van het DSO en de inwerkingtreding van de Omgevingswet.
Er wordt naar verluidt hard gewerkt aan het verbeteren van het DSO. De ontwikkelingen in het DSO zullen het lot van het DSO moeten gaan bezegelen. Of het DSO op tijd af zal zijn vóór inwerkingtreding zal naar alle waarschijnlijkheid blijken uit het plenaire debat over dit onderwerp van 1 november a.s. in de Eerste Kamer. Tot die tijd blijft het afwachten en, voor zover mogelijk, oefenen met de beschikbare demo-versie (2).
1) Toelichting: Er wordt op dit moment wel gewerkt aan de mogelijkheid om kennisgevingen van verleende of aangevraagde omgevingsvergunningen te kunnen publiceren, waardoor dit probleem mogelijk (deels) wordt opgelost.
2) https://dmo.omgevingswet.overheid.nl/home
