Het coronavirus heeft invloed op veel aspecten van ons leven, zo ook op de praktijk van contracteren en aanbesteden. Wat valt er te zeggen over deze veranderingen, en wat voor lessen kunnen we uit deze bijzondere tijd trekken? Alexandra Jurgens-Boot, vastgoedspecialist, beantwoordt drie vragen over deze ontwikkelingen.
In sommige gevallen heeft de coronacrisis het nakomen van contracten bemoeilijkt en soms zelfs onmogelijk gemaakt. Vooral huurders (en verhuurders!) van bedrijfsruimten hebben het te verduren gehad. Verschillende dienstverlenende sectoren werden van overheidswege gedwongen hun deuren te sluiten en zagen daarmee hun omzetten maandenlang kelderen. De vraag of huurders zich kunnen beroepen op overmacht of onvoorziene omstandigheden en daarmee huurkorting kunnen afdwingen is inmiddels veelvuldig bij de (kort geding) rechter aan de orde gekomen. De coronacrisis wordt doorgaans aangemerkt als onvoorziene omstandigheid, maar of de huurder op grond daarvan een huurkorting kan afdwingen hangt - zoals zo vaak in het recht - af van de omstandigheden van het geval.
Ook in de bouwsector heeft de coronacrisis, zij het in mindere mate, haar weerslag gehad. Vertraging in de levering van materialen, afname van beschikbare werknemers (met name buitenlandse werknemers die terugkeren naar hun land van herkomst) maar ook het uitstellen van opdrachten voor renovatie of het on hold zetten van hele bouwprojecten zorgt voor frictie tussen partijen. Voor wiens rekening komen bijvoorbeeld al deze vertragende omstandigheden?
Waar de coronapandemie voorheen nog een onvoorziene omstandigheid was, is het inmiddels een voorziene omstandigheid geworden. Dat betekent bij het aangaan van nieuwe contracten dat deze pandemie (en de daarmee gepaarde extra kosten) geacht worden te zijn verdisconteerd in het contract. De eventuele kostenverhogende gevolgen van corona zullen daarom ook daadwerkelijk moeten worden meegenomen bij het aangaan van de overeenkomst. Het is achteraf immers niet meer mogelijk om de coronacrisis als kostenverhogende (onvoorziene) omstandigheid op te voeren. Let op: dát de coronacrisis niet onvoorzien meer is, staat in beginsel een beroep op overmacht niet in de weg. Houd daarmee rekening bij het opstellen van je eigen algemene voorwaarden of wanneer je algemene voorwaarden van een opdrachtgever of leverancier aanvaardt. Daarin kan een beroep op overmacht als gevolg van de corona crisis namelijk expliciet uitgesloten worden.
De uitbraak van het coronavirus heeft ook inzichten gebracht als het gaat om bouwprocessen. Het belang van de gezondheid van de gebruiker van een gebouw heeft door de corona uitbraak een enorme vlucht genomen. Met name ventilatie is volgens wetenschappelijk onderzoek een essentieel aspect bij het voorkomen van verspreiding van virussen. Maar ook in het kader van de noodzakelijke maatregelen voor de energietransitie heeft gezondheid door de coronacrisis meer aandacht gekregen van de regering. Oog voor gezondheid in de gebouwde omgeving wordt de standaard en daarvoor is aanpassing van de huidige processen vereist.