Het schrijven van de eerste editie van dit handboek heeft net als de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen tussen juli 2017 en mei 2019 stilgelegen. Toen de wet op 14 mei 2019 alsnog werd goedgekeurd door de Eerste Kamer kon ook de eerste editie van dit boek eindelijk worden voltooid. De uitgever en ik verwachtten destijds dat dit boek van pas zou komen in de aanloop naar de inwerkingtreding: bij het opleiden van kwaliteitsborgers, het bij- en omscholen van medewerkers bouw- en woningtoezicht, voorlichting aan initiatiefnemers, architecten, bouwers, toeleveranciers, enzovoort. Daarom leek het in 2019 beter niet om te wachten tot alle teksten van relevante wet- en regelgeving beschikbaar zouden zijn. Het ministerie van BZK verwachtte destijds dat dat pas medio 2020 het geval zou zijn, terwijl de ambitie toen was om 1 januari 2021 als invoeringsdatum te zien. Dat bleek overigens nog rijkelijk optimistisch.
Onder het motto ‘Eenvoudig beter’ is de ‘bouwvergunning’ uit 2010 op weg om vanaf 2021 te worden omgevormd naar een ‘vergunning omgevingsplanactiviteit annex bouwmelding’. Dat doet mij bij de aanpassing van het manuscript denken aan een satirisch verhaal van Heinrich Böll (1917-1985) ‘Doktor Murkes gesammeltes Schweigen’. Vanwege gewijzigde theologische inzichten moet in een reeds ingesproken radiolezing het 27 keer uitgesproken woord ‘Gott’ worden vervangen door ‘jenes höheren Wesen das wir verehren’. Omdat de spreker zelf geen zin heeft de lezing opnieuw in te spreken krijgt het hoofd Kultur van de zender opdracht om deze klus te klaren door middel van knippen en plakken. Deze Doktor Murke gaat aan de slag, maar stuit op diverse hobbels. Voorspelbaar is dat hij bij de omzetting te maken krijgt met de vier naamvallen waar de Duitse taal zo beroemd en berucht om is...
Nu vat ik Bölls verhaal korter samen dan bij de eerste druk en doe hem daarmee onrecht. Zoals ik in oktober 2019 al voorzag zou ik mij ook bij de eindredactie van deze tweede editie opnieuw een beetje voelen als Doktor Murke. De omzetting van de AMvB-tekst uit 2017, die zag op wijziging van Bouwbesluit 2012 en het Besluit omgevingsrecht, naar Besluit kwaliteitsborging voor het bouwen (Bkb), dat op 4 april 2022 door de minister is vastgesteld heeft de wetgever aardig wat gepuzzel gekost. In het spoor daarvan vergde ook de actualisering van de tweede editie weer veel detailaanpassingen. Niet alleen kregen veel bepalingen uit de ontwerpbesluiten in de vastgestelde versies een ander nummer (wat ook weer doorwerkte in de verwijzingen) maar ook werden her en der woorden geschrapt, vervangen of toegevoegd.
De samenstelling van de tweede editie, inclusief overige tekstwijzigingen, correctie van zaken die ik onjuist had geïnterpreteerd, een paar echte fouten en foutjes was opnieuw een tijdrovende klus. Het resultaat is niettemin, dat nu – kort na definitieve vaststelling van besluit, regeling en gedeeltelijke inwerkingtreding – een versie van dit handboek beschikbaar is, die zowel exact aansluit op de wet- en regelgeving als op de ervaringen en inzichten uit de bouwpraktijk. Deze zijn opgedaan tijdens het geven van cursussen aan diverse partijen binnen de bouwsector, enkele adviesopdrachten en het begeleiden van meerdere inmiddels in uitvoering zijnde of reeds voltooide proefprojecten. Ook is gebruik gemaakt van input uit recente publicaties over de Wkb.
Op het moment dat deze tweede editie verschijnt, is bekend dat de datum van inwerkingtreding van Omgevingswet en fase 1 van de Wkb 1 januari 2023 zal zijn, tenzij de Eerste Kamer in oktober 2022 tot de conclusie komt, dat vasthouden aan die datum niet verantwoord is. De senaat zal zich vooral baseren op het nog uit te brengen van het Adviescollege ICT-toetsing over al dan niet toereikend functioneren van het DSO (Digitaal Stelsel Omgevingswet, de opvolger van het Omgevingsloket Online). Vanwege deze slag om de arm wordt in dit handboek vooral de onbepaalde aanduiding ‘datum van inwerkingtreding’ gebruikt.
Het handboek is inhoudelijk niettemin klaar om ieder in diens eigen rol zo goed mogelijk wegwijs te maken in de uitvoering van de kwaliteitsborging van het bouwen, niet alleen in de aanloop naar inwerkingtreding, maar ook daarna als naslagwerk tijdens het werken in een van de rollen die in dit boek worden beschreven, en tevens in de keuken te kijken bij andere rollen, wat ten goede kan komen aan afstemming en samenwerking ten gunste van de bouwkwaliteit. Ik wens alle vertolkers van deze rollen veel succes en houd mij aanbevolen voor feedback vanuit de weerbarstige bouwpraktijk!
Gert-Jan van Leeuwen
