In de afgelopen vijftien jaar hebben wijkwinkelcentra in Nederland een grote metamorfose ondergaan. Vooral het aantal winkels met producten en diensten die niet online kunnen worden aangeboden, is sterk gegroeid. Daarnaast nam de omvang van de gemiddelde supermarkt flink toe. Acht op de tien centra zijn op deze manier succesvol getransformeerd, terwijl voor 34 centra het vooruitzicht minder rooskleurig is
Sinds 2004 is de samenstelling van wijkwinkelcentra sterk veranderd. Door de opmars van digitale diensten daalde het aantal vestigingen van uitzendbureaus, banken en reisbureaus met maar liefst 60%. Videotheken zijn zelfs bijna uit het straatbeeld verdwenen. De grote winnaars zijn kappers (+463), bezorg- en afhaalpunten (+322) en schoonheidssalons (+242). Procentueel groeiden massagesalons (+336%), ijsverkopers (+241%) en reparatiewinkels (+222%) het hardst.
Wijkwinkelcentra die voor een groot deel bestaan uit winkels met dagelijkse (vers)producten blijken het meest succesvol te zijn en kampen nauwelijks met leegstand. Dit geldt voor een derde van alle 632 wijkwinkelcentra in het land. Goede voorbeelden zijn Keizerslanden in Deventer, Buytenwegh in Zoetermeer en Brazilië in Amsterdam. Voor 306 centra liggen er kansen om snel te verbeteren. Ruim 80% van deze plekken doet het dus goed. Daartegenover staan 84 risicocentra die minder goed lopen en 34 probleemcentra met langdurige leegstand waar rigoureuze maatregelen onontkoombaar lijken.
De risico- en probleemcentra liggen verspreid door het land, met opvallend veel in de regio’s Rotterdam, Eindhoven-Helmond en Heerlen. Hoewel deze centra in alle vijf grote steden te vinden zijn, ontbreken zij in een groot aantal middelgrote steden zoals Alkmaar, Deventer, Delft, Dordrecht, Haarlem, Zoetermeer en Zwolle. Op provinciaal niveau scoort Limburg het slechts waar bijna de helft van de centra het niet goed doet. Flevoland en Friesland presteren juist erg goed met nul probleemcentra.
Voor het overgrote deel van de wijkwinkelcentra ziet de toekomst er goed uit. Zij zijn erin geslaagd hun samenstelling op de juiste manier aan te passen. De risicocentra moeten snel in actie komen en inzetten op meer winkels met dagelijkse producten, leisure of diensten. Voor probleemcentra geldt dat (gedeeltelijke) sloop, transformatie of herbestemming de enige oplossing is om een spookcentrum middenin een wijk te voorkomen.
