De verduurzaming van huizen wordt steeds belangrijker. Rondom het dak zijn er verschillende manieren om een huis energiezuiniger te maken. De vervanging van een oud dak, het aanbrengen van isolatie en bijvoorbeeld het plaatsen van zonnepanelen op het dak. In dit artikel wordt uiteengezet welke mogelijkheden er zijn om vergunningvrij werkzaamheden te verrichten aan en op het dak en vergunningvrij bijvoorbeeld zonnepanelen te plaatsen.
Bij het uitvoeren van bouwwerkzaamheden aan het dak van een bestaand gebouw zijn er twee relevante gevallen waarin die bouwwerkzaamheden vergunningvrij zijn.
Ten eerste is dat gewoon onderhoud. Het vervangen van dakpannen is vergunningvrij en valt onder gewoon onderhoud. Onder gewoon onderhoud vallen werkzaamheden die gericht zijn op het behouden van wat er is. Het gaat erom dat de detaillering, profilering of vormgeving van het bouwwerk niet wijzigt. Werkzaamheden vallen niet onder gewoon onderhoud als de functie wijzigt. Wel kan de kleur van de dakpannen gewijzigd worden zonder omgevingsvergunning. De wijziging van kleur is geen wijziging van detaillering. Het volledig vervangen van de (dragende) kapconstructie zal naar alle waarschijnlijk niet te kwalificeren zijn als gewoon onderhoud.
De tweede categorie vergunningvrije bouwwerkzaamheden betreft de verandering aan een bouwwerk, zonder dat de draagconstructie en (sub)brandcompartimentering veranderen en waarbij het bebouwde oppervlakte en bouwvolume niet worden uitgebreid. Voor deze categorie geldt dat de bouwwerkzaamheden vergunningvrij zijn, maar dat wel moet worden voldaan aan het bestemmingsplan.
Overigens moet er wel rekening mee worden gehouden dat vergunningvrij niet betekent dat het bouwen ook regelvrij is. Het Bouwbesluit 2012 is gewoon van toepassing en welstandstoezicht kan ook na vergunningvrije uitvoering plaatsvinden. Bovendien gelden voor monumenten en in beschermde stads- en dorpsgezichten strengere eisen.
Een voorbeeld van een vergunningvrije verandering van een bouwwerk. Het aanbrengen van nieuwe isolatie is niet het behouden wat er was, dus er is geen sprake van gewoon onderhoud. Dat kan dan toch (bouw)vergunningvrij zijn, maar dan geldt als voorwaarde dat het bouwvolume niet mag toenemen. Als het dak vanwege het aanbrengen van isolatie hoger komt te liggen, is sprake van een toename van het bouwvolume en is een vergunning nodig.
Er is geen toename van het bouwvolume als het isolatiemateriaal aan de binnenkant van het dak wordt aangebracht. Het aanbrengen van isolatiemateriaal aan de binnenkant van het dak is dan vergunningvrij voor de activiteit bouwen. Het dan wel van belang dat de draagconstructie en brandcompartimentering niet worden veranderd. Is dit wel het geval dan is er alsnog een omgevingsvergunning vereist.
Het is onder voorwaarden ook mogelijk om zonneboilers en zonnepanelen vergunningvrij op daken te plaatsen. De voorwaarden voor zonnepanelen en zonnecollectoren zijn gelijk.
De collector of het paneel moet een geheel vormen met de installatie voor het opslaan van het water of omzetten van de opgewekte elektriciteit. Is dit niet het geval dan moet die installatie aan de binnenzijde van het bouwwerk worden geplaatst. Vervolgens gelden er voorwaarden voor schuine daken en voor platte daken. Op een schuin dak moeten de zonnepanelen binnen, in of direct op het dakvlak worden geplaatst en de hellingshoek moet gelijk blijven aan de hellingshoek van het dakvlak. De zonnepanelen mogen dus niet uitsteken. Op een plat dak moet de afstand tot de zijkanten van het dak ten minste gelijk zijn aan de hoogte van de collector of het paneel. Is het hoogste punt van het zonnepaneel 30 centimeter hoog, dan moet de afstand tot de zijkant van het dak ook 30 centimeter zijn.
Het is mogelijk om vergunningvrij gewoon onderhoud te verrichten aan een dak zolang de detaillering, profilering of vormgeving van het bouwwerk niet wordt gewijzigd. Een verandering van een dak die verder strekt dan gewoon onderhoud kan vaak ook vergunningvrij, alleen moet die verandering wel in overeenstemming zijn met de planologische regelgeving. Zonnepanelen of zonneboilers kunnen vaak ook vergunningvrij worden geplaatst. Er zijn wel enkele voorwaarden waar rekening mee dient te worden gehouden.
Als de werkzaamheden vergunningvrij zijn, is geen voorafgaande toestemming van de gemeente nodig. Dat scheelt tijd, omdat niet eerst hoeft te worden beslist op een aanvraag. Dat maakt de planning ook eenvoudiger, omdat de uitvoering niet meer afhankelijk is van een besluit van de gemeente. Bovendien scheelt het leges, want voor het verkrijgen van een omgevingsvergunning moeten leges worden betaald. Overigens zijn er enkele gemeenten die forse kortingen geven op leges voor verduurzamende bouwwerkzaamheden.
Al met al kan het qua kosten en planning dus veel schelen als bouwwerkzaamheden vergunningvrij kunnen worden uitgevoerd. Het is dan ook aan te raden daar waar mogelijk de werkzaamheden zo in te richten dat ze vergunningvrij kunnen plaatsvinden.
