Begin mei heeft de Europese Commissie (EC) een briefing gepubliceerd. In deze briefing worden knelpunten gesignaleerd bij duurzaam en circulair aanbesteden door overheden in de EU. Ook worden er aanbevelingen gedaan om het aantal groene aanbestedingen te verhogen.
Volgens de EC kunnen aanbestedingen een essentiële factor zijn in het halen van de klimaatdoelstellingen van Parijs en het bewerkstelligen van een circulaire economie. Aanbestedingen worden nu nog niet voldoende gebruikt als een strategische 'tool', om bijvoorbeeld bedrijfspraktijken te stimuleren die CO2 willen verminderen. Ook wordt maar door weinig autoriteiten gebruik gemaakt van richtlijnen die de Europese Commissie heeft gepubliceerd met strategische benaderingen van overheidsopdrachten.
Het eerste specifieke knelpunt dat de Europese Commissie benoemt is dat aanbestedende diensten en autoriteiten een tegenstrijdigheid schijnen te ervaren tussen duurzame doelstellingen van aanbestedingen en de Europese aanbestedingsregels. Zo bestaat de angst dat bepaalde groene specificaties in een aanbesteding kunnen worden aangeduid als discriminatoir of begunstigend.
Het tweede knelpunt is dat groene aanbestedingsprocedures als ingewikkeld worden ervaren, zowel door aanbestedende diensten als inschrijvers. Bij dit soort procedures (zoals de concurrentiegerichte dialoog) is een bepaald niveau van kennis en expertise vereist en een ander verwachtingspatroon over de uitkomsten en de kosten.
Verder bestaan er financiële en boekhoudkundige belemmeringen bij duurzaam aanbesteden.
Het gebruik van een jaarlijkse begroting maakt dat voornamelijk kapitaalkosten kunnen worden meegenomen en nauwelijks de negatieve externe kosten voor het milieu.
Tot slot bestaat er een gebrek aan kennis over duurzame en circulaire technologieën bij beleidsmakers en aanbestedende diensten en een gebrek aan toegankelijke tools om de implementatie en effecten van duurzame of groene aanbestedingen te meten en monitoren.
Sommige van bovengenoemde knelpunten had de Europese Commissie ook al vastgesteld in een Actieplan voor een circulaire economie van maart dit jaar. Ter uitvoering van dit plan zal de Europese Commissie voorstellen om vanaf 2021 minimum Green Public Procurement-criteria (GPP, duurzame aanbestedingsvereisten) te introduceren in sectorale richtlijnen.
Op nationaal gebied wordt lidstaten aanbevolen om de aanbestedingspraktijk onder de loep te nemen en te professionaliseren. Vooral qua ICT-instrumenten en 'e-procurement' is vooruitgang te boeken en het zou goed zijn als meer standaard 'tools' en labels worden ontwikkeld om informatie beschikbaar te stellen. Verder zou het helpen om een Europees platform met een groot inkoopnetwerk te ontwikkelen en te ondersteunen (wellicht voortbouwend op bestaande netwerken). Tot slot zou het volgens de Europese Commissie goed zijn als lidstaten GPP op zouden nemen in hun nationale actieplannen.
Door Walter Engelhart en Julia Krijbolder
