Op 21 november vond in het Toussainthuis in Den Haag een bijeenkomst plaats rondom de publicatie Ruimtelijke kwaliteit bij industriële woningbouw, een Architectonisch kader. Onder leiding van Thijs Asselbergs, sprak een multidisciplinair gezelschap over opgaven en uitdagingen die industrieel bouwen met zich mee brengt.
De publicatie Ruimtelijke kwaliteit bij industriële woningbouw biedt een Architectonisch kader, en is een vervolg op het Stedenbouwkundig kader van Frits Palmboom. Hierna volgt nog een derde boekje, het Governance kader. Dit beschrijft welke inzet vereist is van alle partijen die betrokken zijn bij industriële woningbouw met ruimtelijke kwaliteit. Deze bijeenkomst gaf de aanwezigen de kans om te discussiëren over deze inzet en governance.
Onder de aanwezigen waren o.a. bouwers, opdrachtgevers, corporaties, ontwikkelaars, overheidsmedewerkers en ontwerpers.
Hoe kunnen we de woningbouwopgave optimaliseren, kwalitatief en toekomstbestendiger maken?
De missie van de publicatie is een startschot te geven voor meer samenwerking, om zo “een duurzame bouwketen te realiseren die ruimtelijke kwaliteit versterkt en de sociaal maatschappelijke opgave oppakt”. Thijs Asselbergs benadrukte nog eens de urgentie van het onderwerp: “Er zijn 930.000 woningen nodig voor 2023, dat is een grote opgave. Hoe kunnen we dat optimaliseren, kwalitatief en toekomstbestendiger maken?”
Flip ten Cate van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit liet in een presentatie zien hoe de voordelen van industrieel bouwen ogenschijnlijk tegenover de essenties van ruimtelijke kwaliteit staan. Hierna werd het rondetafelgesprek geopend aan de hand van drie stellingen, over het borgen van wensen en eisen van bewoners, de efficiencywinst in de uitvoering naar de noodzaak tot betere afspraken in de startfase en tot slot de betaalbaarheid. In het gesprek dat volgde, werd gedreven gesproken vanuit verschillende invalshoeken: leren van het verleden, bouwen voor verschillende doelgroepen en bouwen voor de toekomst.
Het werd snel duidelijk dat de grote uitdaging voor samenwerking bij industrieel bouwen zich in de voorfase van het bouwproces bevindt. Er klonk behoefte aan kaders voor afspraken, waarna Asselbergs de zaal vroeg wie daarvoor zou moeten zorgen: “Who’s in charge?”. Daarover werd op dit moment nog geen consensus gevonden. Waarover wel brede overeenstemming bleek te zijn, is het belang van onderlinge communicatie. “Waar het nu nog botst, hoeft het niet te botsen als de juiste mensen maar op de juiste momenten met elkaar praten” klonk het uit de zaal. Wat Asselbergs mooi samenvatte als: “We moeten elkaar meer gaan helpen in plaats van beconcurreren”.
Alles richt zich nu op snelheid, maar moeten we ons niet realiseren waar het woningtekort vandaan komt? Als we dat niet doen hebben we over 10 jaar hetzelfde probleem.
Rijksbouwmeester Francesco Veenstra sprak tot slot de aanwezigen toe. Hij benadrukte het belang van denken op de lange termijn. “Alles richt zich nu op snelheid, maar moeten we ons niet realiseren waar het woningtekort vandaan komt? Als we dat niet doen hebben we over 10 jaar hetzelfde probleem. Laten we ook nadenken over oplossingen voor na 2030 of 2050.”
///
Ruimtelijke kwaliteit bij industriële woningbouw
Het is van groot belang de kwaliteitsaspecten bij industrieel bouwen te blijven agenderen en te borgen. Juist nu, met de wens tot versnelling en verduurzaming van de woningbouw. Daarom startten het College van Rijksadviseurs (CRa) en de Federatie Ruimtelijke kwaliteit in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het project Ruimtelijke kwaliteit bij industriële woningbouw.
Missie
Meer goede woningen op de korte termijn én blijvende ruimtelijke kwaliteit met elkaar verenigen. Dat is het doel van het project Ruimtelijke Kwaliteit bij Industriële Woningbouw. Het initiatief is van groot belang als we toekomstbestendige en veerkrachtige buurten en dorpen willen creëren.
Al decennia groeit het aandeel industrieel geproduceerde woningen in de gehele bouwproductie. De aanhoudende druk op de woningmarkt en de oplopende bouwkosten werken de groei in de hand. De industrialisering, digitalisering en robotisering van de bouw zal zich de komende jaren verder ontplooien. Deze verschuiving in de woningproductie vormt een kans, maar vraagt ook om extra aandacht voor ruimtelijke kwaliteit.
Naast een bijdrage aan nieuwe woningen op korte termijn, kan industrieel ontwikkelen en bouwen een rol spelen in de vernieuwing van de bouwsector. Te denken valt aan het ontwikkelen van betaalbare en toekomstbestendige huisvesting, het transformeren van bestaande bouw, verduurzaming van de bouwketen en het aanjagen van experiment en innovatie in de architectuur.
Drieluik
Het project zal leiden tot een kwaliteitskader, bestaande uit drie boekjes.
Het Stedenbouwkundig kader, geschreven door Frits Palmboom.
Het Architectonisch kader verschijnt half december 2023 en biedt alle partijen in het bouwproces ideeën, methoden en principes om gezamenlijk de architectonische kwaliteit van industriële woningbouw te vergroten en te verdiepen. Het hart van dit boekje is de set prestatie-eisen die als leidraad kan fungeren in het ontwikkel-, ontwerp- en bouwproces.
In het derde boekje, het Governance kader, zal besproken worden wat er van, voor en door wie nodig is om industriële woningbouw met ruimtelijke kwaliteit te realiseren.
Initiatief
Het project Ruimtelijke kwaliteit bij industriële woningbouw is een initiatief van het College van Rijksadviseurs (CRa) en de Federatie Ruimtelijke kwaliteit in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De volgende partijen zijn betrokken bij het project: Rijksoverheid, provincies, gemeenten, adviescommissies ruimtelijke kwaliteit, Bouwstromen in verschillende provincies, Aedes, Neprom, lenteakkoord, Netwerk Conceptueel Bouwen, Platform 3D Modulaire Woningbouw, ruimtelijk ontwerpers (landschapsarchitecten, stedenbouwkundigen, architecten), universiteiten, onderzoeksinstellingen, Bouwcampus, etc.
Zie ook
Verslag startbijeenkomst Ruimtelijke kwaliteit bij fabrieksmatige woningbouw Publicatie | 21-03-2023
