Er is veel maatschappelijke discussie over de plek van windmolenparken. Sommige mensen maken zich zorgen over hun gezondheid, als windmolens in de buurt van hun huis komen te staan. Welke gezondheidseffecten er naast hinder kunnen zijn is nog onduidelijk. Wel zijn er verschillende manieren om dit te onderzoeken. Het RIVM heeft in kaart gebracht welke vragen er leven over dit onderwerp. Voor iedere vraag is gekeken welk soort onderzoek deze vraag beantwoordt. Ook heeft het RIVM op een rij gezet welk onderzoek er nodig is voor de kennis die nog ontbreekt.
Het RIVM heeft met belanghebbende partijen, waaronder organisaties van omwonenden, de belangrijkste vragen in kaart gebracht; Kunnen windmolens bij mensen die in de buurt wonen gezondheidseffecten veroorzaken, en zo ja welke? Hoe ontstaan deze, en hoeveel mensen hebben er last van?
Voor iedere vraag beschrijft het RIVM welk soort onderzoek een antwoord geeft op deze vraag en wat de voor- en nadelen daarvan zijn. Deze opties zijn besproken met de belanghebbende partijen. Welk onderzoek uiteindelijk gebruikt wordt, hangt af van de precieze vraag die gesteld wordt en hoe snel een antwoord hierop nodig is. Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat kiest uiteindelijk of er onderzoek gedaan gaat worden en wie dat onderzoek gaat uitvoeren.
Een van de onderzoeksmogelijkheden is om de gezondheid van een grote groep mensen meerdere jaren te volgen. Ook kan in de tijd worden teruggekeken of bepaalde klachten vaker voorkwamen in de omgeving van windmolens. Daarnaast kan een vaste groep mensen die dicht bij een windmolen wonen, regelmatig laten weten of ze gezondheidsklachten hebben. Tot slot kan onderzocht worden of een gezondheidsprobleem dat op dat moment voorkomt (bv. slaapverstoring) mogelijk komt door een windmolen.
Het RIVM concludeert op basis van de bestaande literatuur dat er nog onvoldoende duidelijkheid is over bepaalde gezondheidseffecten van het wonen in de buurt van windmolens. Bijvoorbeeld effecten op mentale gezondheid, cognitie, hart- en vaatziekten of stofwisselingsstoornissen. Dit kan betekenen dat er geen relatie is, er nog onvoldoende onderzoek gedaan is, het beschikbare onderzoek van lage kwaliteit is, of dat er tegenstrijdige resultaten zijn. Zie rapport: Gezondheidseffecten van windturbinegeluid.
Het aantal windmolenparken zal in Nederland de komende jaren toenemen. Verder onderzoek onder mensen die in de buurt wonen kan meer duidelijkheid bieden en daarmee vragen en zorgen in perspectief plaatsen.
Het RIVM heeft dit onderzoek gedaan in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.
Samenvatting
Mensen die in de buurt van windturbines wonen, maken zich zorgen over hun gezondheid. Bijvoorbeeld over effecten van het geluid van de wieken of van de slagschaduw. Het RIVM heeft de mogelijkheden verkend voor onderzoek naar gezondheidseffecten van windturbines in Nederland. Hiervoor is de inbreng gebruikt van organisaties die bij dit onderwerp betrokken zijn, zoals organisaties van omwonenden, de GGD en provincies. Het onderzoek is in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat gedaan. Het ministerie zal op basis hiervan kiezen welk onderzoek wordt uitgezet.
Het blijkt mogelijk en nuttig om gezondheidsonderzoek te doen. Keuzes voor de opzet ervan zijn afhankelijk van de vraag, en hoe snel een antwoord nodig is . Ook is op een rij gezet welk onderzoek nodig is voor de kennis die nog ontbreekt.
Het RIVM heeft eerst de belangrijkste vragen in kaart gebracht: kunnen windturbines bij omwonenden gezondheidseffecten veroorzaken, en zo ja welke, hoe ontstaan deze, en hoeveel mensen hebben er last van. Per vraag is aangegeven met welke soorten onderzoek hij kan worden beantwoord en wat de voor- en nadelen daarvan zijn.
Een van de onderzoeksmogelijkheden is om de gezondheid van een grote groep mensen meerdere jaren te volgen. Ook kan juist in de tijd worden teruggekeken of bepaalde gezondheidsklachten vaker voorkwamen in de omgeving van windturbines. Daarnaast is het mogelijk om een vast panel van mensen die dicht bij windturbines wonen, regelmatig te laten doorgeven of ze gezondheidsklachten hebben. Tot slot kan worden onderzocht of er samenhang is tussen een blootstelling en een gezondheidsprobleem op dat moment.
Eerder onderzoek maakte al duidelijk dat bepaalde kennis nog ontbreekt over gezondheidseffecten. Hinder is een bewezen effect, maar voor andere effecten, zoals slaapverstoring, is niet genoeg wetenschappelijk bewijs. Ook is niet duidelijk hoe het specifieke geluid van windmolens bij omwonenden in kaart kan worden gebracht. Ten slotte is niet bekend bij welke geluidniveaus en op welke afstanden in Nederland gezondheidseffecten kunnen ontstaan.
Kamerbrief over hernieuwbare energie op land en regionale energiestrategieën
