'Het overheidsbeleid biedt onvoldoende oplossingen voor de grote, fundamentele problemen. De geloofwaardigheid van het politiek-bestuurlijk stelsel staat op het spel'. Aldus topadviseur, kritisch beschouwer van het openbaar bestuur en minister van staat Herman Tjeenk Willink op de VNG Bestuurdersdag.
Tjeenk Willink stelt dat de overheid kwetsbaar en ongeloofwaardig is geworden doordat de politiek telkens nieuw beleid uitvaardigt en tegelijkertijd bezuinigt op de uitvoering.
Het streven naar een kleinere, goedkopere en toch betere overheid heeft in vele gevallen voor de burger het tegendeel opgeleverd. Het streven naar bedrijfsmatig werken heeft de democratische rechtsstaat uitgehold. Het gaat te veel over wat de overheid niet hoeft te doen, in plaats van wat wel.'
Tegenstrijdige systemen
Tjeenk Willink signaleert dat de politiek de uitvoering van beleid verwaarloost. Hij pleit voor ruimte voor professionals, ook om tijdig de (neven)effecten van beleid in beeld te krijgen.
Tjeenk Willink: 'Het bestuur is te veel in zichzelf gekeerd; macht heeft tegenmacht nodig'.
In gesprek met Algemeen directeur Jantine Kriens van de VNG illustreert Tjeenk Willink dit aan de hand van beelden uit de film I Daniel Blake. De film gaat over een timmerman met een zwak hart die graag wil werken, maar gek wordt van het frustrerende contact met het arbeidsbureau en de overheid.
'De film verbeeldt wat er gebeurt als burgers ondergeschikt worden gemaakt aan algemene regels en tegenstrijdige systemen,' zegt Tjeenk Willink. 'De les voor politici is dat ze veel meer moeten redeneren vanuit casussen: van klein naar groot.' Jantine Kriens reageert dat gemeenten een deel van de oplossing kunnen zijn.
Kriens: 'Gemeenten kunnen een tegenmacht neerzetten vanuit het perspectief van de burgers'.
Reacties lokale praktijk
Tot slot komen wethouders Janny Bakker (Huizen) en Mariska ten Heuw (Hengelo), en gemeentesecretaris Marcel Meijs (Tilburg) aan tafel voor een reactie. Wat vinden zij tegen de achtergrond van hun eigen praktijk?
'Mijn ervaring is dat uitvoerders er alles aan doen om oplossingen op maat te bieden, vervolgens zijn ze twee uur bezig achter de computer om het genomen besluit in de regels te persen,' zegt Janny Bakker. Ze pleit voor een andere vorm van verantwoorden in het sociaal domein.
Mariska ten Heuw vertelt dat in Hengelo alle klantmanagers van de sociale dienst de film I Daniel Blake hebben gezien. 'Het systeem kan mensen vernederen. Dit illustreert wat Tjeenk Willink zegt: er moet altijd een tegenmacht zijn.'
Marcel Meijs sluit ook aan bij Tjeenk Willink. Zijn oproep aan de politiek is: maak een uitvoeringsagenda in plaats van een beleidsagenda.'
Meer informatie
