De natuur op de Veluwe ervaart weinig voordeel bij het zomaar opkopen van bedrijven door de provincie. Dat blijkt uit de eerste resultaten van een onderzoek naar stikstofmaatregelen van Wageningen University en Research. Daaruit blijkt ook dat stikstofmaatregelen het meeste effect hebben op plekken waar het natuurprobleem het grootst is. Niet de uitstoot, maar de totale neerslag van stikstof moet bepalen welke bedrijven we uitkopen. Als we hier rekening mee kunnen houden, dan hoeven we minder bedrijven op te kopen.
We vroegen de universiteit van Wageningen onderzoek te doen naar stikstofmaatregelen. De onderzoekers kijken of landelijke stikstofmaatregelen meer opleveren als ze voor bepaalde gebieden worden ingezet. De landelijke aanpak is nu juist niet gericht op een bepaald natuurgebied als de Veluwe, maar op alle stikstofgevoelige natuur in heel Nederland.
De onderzoekers hebben zich als eerste stap gericht op één actuele maatregel: de vrijwillige gerichte opkoopregeling voor veehouderijen. Het Rijk heeft hiervoor 350 miljoen gereserveerd. In de analyse zijn 4 scenario’s uitgewerkt waarbij het effect van de opkoop van zogenaamde ‘piekbelasters’ is bekeken. Gekeken is naar
bedrijven met de hoogste uitstoot;
bedrijven met de hoogste piekbelasting binnen Natura2000;
bedrijven met de grootste totale belasting op Natura2000;
bedrijven die relatief de grootste bijdragen leveren aan het verminderen van de overschrijding van de stikstofnorm in de natuur.
In de analyse is berekend wat de uitkoop van deze bedrijven oplevert voor stikstofgevoelige natuur in de Gelderse Natura2000-gebieden. Niet alle bedrijven belasten de natuur op dezelfde manier: niet alle natuur is even stikstofgevoelig, de stikstofuitstoot dwarrelt neer op verschillende plekken, De totale invloed van het bedrijf op de natuur bepaalt hoe belastend de stikstofuitstoot is.
Het kabinet trekt € 5 miljard uit om te zorgen dat in 2030 voor de helft van alle stikstofgevoelige natuur de stikstofnorm niet meer wordt overschreden. Maar ook met deze maatregelen komt er in 2030 nog steeds veel te veel stikstof op de Veluwe terecht. En zolang dat zo is, heeft dat gevolgen voor de ontwikkelmogelijkheden in het grootste deel van Nederland. Gedeputeerde Peter Drenth: “Dat vraagt dus om een maatwerkaanpak voor de Veluwe. Juist door de centrale ligging van de Veluwe in Nederland heeft het gebied een sleutelrol in de stikstofaanpak. Laten we dus zorgen dat we de beschikbare middelen gebruiken om juist hier het probleem aan te pakken. Daar profiteert heel Nederland van.”
Het Rijk wil landelijk voor € 350 miljoen ongeveer 200 bedrijven opkopen, die samen goed zijn voor 3.5 miljoen mol stikstof per jaar. De analyse van de universiteit van Wageningen laat zien dat we in Gelderland met 25 tot 75 bedrijven hetzelfde doel al halen. Dat kan door bij het opkopen vooral te kijken naar welke bedrijven de grootste impact op de natuur hebben. Dit zijn niet per se de bedrijven waar de meeste stikstof uit de stal komt. Gedeputeerde Peter Drenth: “Natuurherstel gaat hand in hand met een krachtig landelijk gebied. Het is duidelijk dat we naar bedrijven moeten kijken met de meeste impact op de natuur. Lukraak bedrijven opkopen levert de natuur weinig op, maar doet wel veel schade aan de agrarische sector, die we juist nodig hebben voor een leefbaar en krachtig platteland.”
Deze eerste analyse van Wageningen University en Research is onderdeel van een breder onderzoek. We kijken naar meer maatregelen, zoals de landelijke beëindigingsregeling veehouderij. Deze komt begin 2021 en hiervoor heeft het Rijk € 1 miljard gereserveerd. Wij richten ons met onze maatregelen niet alleen op opkoop. We kijken juist ook naar vernieuwing en verplaatsing van bedrijven. Want ook op die manier neemt de stikstofneerslag op de natuur af.
De Gelderse aanpak richt zich ook op andere sectoren, zoals de industrie en de binnenvaart. We willen dat de binnenvaart sneller duurzamer wordt. Het Expertise en Innovatie Centrum Binnenvaart (EICB) deed onderzoek voor ons. Hieruit blijkt dat door de binnenvaart duurzamer te maken, er veel stikstofwinst te behalen is. Het kabinet trekt hiervoor € 79 miljoen uit. Maar met een investering van in totaal € 200 miljoen kan de helft van de schepen onder Nederlandse vlag redelijk makkelijk en snel een katalysator krijgen. Daardoor neemt de stikstofbelasting (NOx) per schip met 80-95% af. Met dat extra geld kan het Rijk het doel voor de beschermde natuur langs de grote rivieren halen. Bovendien heeft deze maatregel een positief effect op de Veluwse natuur.
We willen op basis van deze uitkomsten afspraken maken met het kabinet. Op de Veluwe valt veel winst te halen met een slim beleid. Dit is heel belangrijk voor ondernemen, woningbouw en infraprojecten in Gelderland en voor kansen in de toekomst voor de agrarische sector. En voor een groot deel van Nederland dat voor stikstofruimte afhankelijk is van de Veluwe.
Bekijk hier het onderzoek naar stikstofmaatregelen van Wageningen University en Research
