De Afdeling advisering van de Raad van State heeft advies uitgebracht over het besluit om de Tijdelijke wet maatregelen covid-19 voor een derde keer te verlengen. Het advies is op 25 augustus 2021 openbaar gemaakt.
Met de Tijdelijke wet maatregelen covid-19 (de ‘coronawet’) is een tijdelijk hoofdstuk toegevoegd aan de Wet publieke gezondheid. Dit hoofdstuk biedt de grondslag voor de diverse coronamaatregelen. De tijdelijke wet vervalt na drie maanden, tenzij die wordt verlengd met drie maanden. Zo’n verlenging gebeurt met een koninklijk besluit. Voordat het besluit wordt genomen, moet de Afdeling advisering om advies worden gevraagd over de bestaande maatregelen. Nadat het koninklijk besluit is genomen, moet de verlenging via een wet worden goedgekeurd door de Tweede en Eerste Kamer. Het kabinet wil de tijdelijke wet na 1 september opnieuw verlengen met drie maanden, dus tot 1 december 2021. De bepalingen over de avondklok worden echter niet verlengd en vervallen daarmee per 1 september 2021.
De maatregelen om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan zijn vooral neergelegd in lagere regelgeving (algemene maatregelen van bestuur en ministeriële regelingen) die op de Tijdelijke wet maatregelen covid-19 zijn gebaseerd. Als de epidemie zich gunstig ontwikkelt, kan die lagere regelgeving (gedeeltelijk) worden ingetrokken. Maar het is van belang dat de wettelijke grondslag voor zulke regels blijft bestaan als niet zeker is of op korte termijn weer moet worden ‘opgeschaald’. Als er geen wettelijke grondslag meer is, is het niet meer mogelijk om de daarop gebaseerde maatregelen te nemen. Wanneer het kabinet vermoedt dat een bepaalde wettelijke grondslag echt niet meer nodig is voor de bestrijding van het coronavirus, kan die vervallen: de coronawetbepalingen moeten niet langer van kracht blijven dan noodzakelijk.
De epidemie verloopt grillig. Zo werd Nederland eind juni geconfronteerd met een snel oplopend aantal besmettingen, terwijl de situatie er kort daarvoor juist heel goed uitzag. Het is daarom lastig in te schatten hoe de epidemie zich op de korte termijn zal ontwikkelen. Wel moet worden voorkomen dat doorgevoerde versoepelingen snel moeten worden teruggedraaid. Dat kan de geloofwaardigheid en de effectiviteit van het wettelijke regime aantasten. De Afdeling advisering wijst erop dat een geleidelijk tempo van versoepelingen de voorkeur verdient boven een heel snel tempo, zodat de wet zo snel mogelijk kan vervallen op de iets langere termijn.
De Afdeling advisering kan zich vinden in het standpunt van het kabinet dat de maatregelen in de coronawet ook ná 1 september nog gedeeltelijk noodzakelijk zijn. Zij vraagt wel aandacht voor een aantal zaken. Zo hanteert het OMT een aantal uitgangspunten voor verlenging van de maatregelen. Deze worden ook in de toelichting bij het koninklijk besluit weergegeven. Volgens de Afdeling advisering is het onduidelijk hoe deze uitgangspunten zich verhouden tot de afweging van het kabinet zélf. De Afdeling advisering merkt verder op dat nog niet helemaal duidelijk is waarom de grondslag voor het instellen van een avondklok op dit moment kan vervallen. In beide gevallen adviseert zij het kabinet dit nader toe te lichten.
