De ruimte-voor-ruimte regeling maakt het mogelijk om door sloop van agrarische bedrijfsgebouwen of de aankoop van een ruimte-voor-ruimte titel één woning te mogen bouwen in het landelijk gebied. Deze woningen hebben een maximale inhoud van 1000 m3 en 170 m2 aan bijgebouwen. Het gaat vaak om grote(re) luxe woningen. Met de wijziging van de Interim Omgevingsverordening (IOV) en de daarbij komende invoering van de beleidsregel Maatwerk Omgevingskwaliteit wordt het ook mogelijk om andere soorten woningtypen toe te voegen in het landelijk gebied, zoals appartementen, studio’s of een kleine twee-onder-een-kapwoning.
De ruimte-voor-ruimte regeling is in 2000 opgericht door de provincie Noord-Brabant en moest sloop voor stoppende varkens- en pluimveehouders aantrekkelijk maken. Per ruimte-voor-ruimte titel moet tenminste 1000 m2 aan bedrijfsbebouwing voor het houden van dieren worden gesaneerd en minimaal 3500 kilo aan fosfaatrechten uit de handel worden genomen. Het is ook mogelijk om een titel te kopen bij de Ontwikkelmaatschappij wanneer je niets te slopen hebt. Een titel kost 125.000 euro excl. btw. Met één titel mag één woning in een bebouwingsconcentratie worden gebouwd.
De regeling Maatwerk met als doel Omgevingskwaliteit (art. 3.78) van de IOV vervangt de Ruimte-voor-ruimte regeling. Voor de toepassing van de regeling wordt de beleidsregel Maatwerk Omgevingskwaliteit opgesteld. De regeling Maatwerk is een samenvoeging van de ‘oude’ rood-voor-groenregelingen. Het doel van de regeling is het versterken van de omgevingskwaliteit, niet het toevoegen van woningen in landelijk gebied. De beleidsregel moet een stimulans zijn voor boeren en andere bedrijven om te stoppen en bij te dragen aan maatschappelijke doelen zoals leegstand (sloop), landschappelijke kwaliteit, behoud van cultuurhistorie, natuur etc. De voorwaarden voor het toevoegen van een woning in landelijk gebied zijn:
het mag geen stedelijke ontwikkeling zijn (meer dan 11 woningen);
alleen in of tegen bebouwingsconcentraties;
passend binnen de ontwikkelingsrichting van een gebied (art. 3.77 IOV);
er moet sprake zijn van een fysieke tegenprestatie in het versterken van de omgevingskwaliteit.
Met de beleidsregel kunnen andere woningtypen of meerdere woningen op één titel gerealiseerd worden.
Waar in de oude regeling vaak grotere woningen in het duurdere segment zijn gebouwd met een tegenprestatie van altijd 125.000 euro (aankoop titel of sloop) worden nu ook andere woningtypen mogelijk gemaakt met ieder een eigen tegenprestatie. De verschillende woningtypen zijn;
Vrijstaand en grote twee-onder-een-kapwoningen, 125.000 euro per woning
Meerdere woningen in één bouwmassa (studio’s, appartementen, rijtjeshuis) per 1000 m3 1250.000 euro.
Woonwagenstandplaats, 20.000 euro.
Tiny House, 20.000 euro.
Beeldbepalend gebouw, 62.500 euro per wooneenheid.
Er komt in de regeling een rekenmodule waarmee makkelijk per soort bedrijf de hoogte van de tegenprestatie kan worden bepaald. De sloop van (niet) agrarische bedrijfsgebouwen heeft een waarde van 42 euro per m2, voor glasopstand (tuinders) is dit 17,50 euro. De sloop van voorzieningen (o.a. sleufsilo) bedraagt 8,50 euro per m2. Wanneer er een ‘tekort’ is voor de tegenprestatie van een woning kan er een maatwerktitel van minimaal 20.000 euro worden aangeschaft bij de Ontwikkelmaatschappij.
Deze regeling betekent niet dat er nu in het buitengebied overal appartementen en twee-onder-een-kapwoningen gebouwd kunnen worden. De gevraagde ontwikkeling moet namelijk wel passen binnen de ontwikkelingsrichting (art. 3.77 IOV) van een gebied. Deze richting wordt bepaald door gemeente en provincie.
