Allereerst: het is volstrek logisch en noodzakelijk dat het kabinet - ook op het gebied van wonen - kijkt naar betaalbaarheid op de zeer korte termijn voor de lagere inkomensgroepen. In dat perspectief zijn bijvoorbeeld de stijging van de huurtoeslag en het vervroegen van de inkomensafhankelijke huurverlaging in de sociale huur goed te begrijpen. Anderzijds maken de urgente korte termijnvraagstukken de noodzaak van de grotere transities (en de bijbehorende investeringen daarin) extra duidelijk. Zo zijn voldoende betaalbare en duurzame woningen, werklocaties en voorzieningen op de middellange en lange termijn alleen maar te borgen door het volop blijven inzetten op de grote gebiedsontwikkelingen. Daarvoor staan de plannen soms al bijna letterlijk in de steigers.
De vraag is hoe die ‘motor’ de komende jaren kan blijven draaien nu de markt onzeker is voor zowel (potentiële) kopers, huurders, marktpartijen én overheden. Hoewel inhoudelijk onvergelijkbaar, is de les van de financiële crisis tussen 2008 en 2013 dat we niet 'rucksichtslos' moeten stoppen met planvorming. Het huidige woningtekort is daar deels op terug te voeren. Een positief punt is in dit opzicht dat het kabinet de extra middelen voor de korte termijn niet weghaalt bij de (middel)lange termijn investeringsagenda. Over de investeringen in mobiliteitsmaatregelen voor ontsluiting van woningbouwgebieden worden nog dit najaar afspraken gemaakt. Het afschaffen van de verhuurderheffing leidt bij de woningcorporaties hopelijk tot toename van het investeringsvermogen. Voor de klimaattransitie zijn miljarden gereserveerd. Koers houden op de langere termijn en daarmee zoveel mogelijk duidelijkheid blijven verschaffen aan alle betrokken partijen is cruciaal voor het vertrouwen, de samenwerking en het investerend vermogen vanuit de markt.
Wat wel meer ruimte vraagt is hoe partijen daarover met elkaar de komende jaren afspraken maken. Op landelijk en regionaal niveau én op het niveau van concrete gebiedsontwikkelingen. Dat is uiteindelijk de plek waar alles samenkomt tussen publieke en private partijen. Het schakelen naar een meer adaptieve ontwikkelstrategie, aandacht voor gezamenlijke risicobeheersing en voor innovaties op het gebied van duurzaamheid en multifunctioneel gebruik dragen op de korte termijn niet bij aan het tempo. De opgaven die op ons afkomen de komende jaren zijn alleen op te lossen met een integrale aanpak binnen de grote (en kleine) gebiedsontwikkelingen: voldoende woningen, werk, groen en voorzieningen in de buurt, brede welvaart, energietransitie en klimaatadaptatie. Voldoende inzet hierop is op de iets langere termijn de brandstof waarop de motor blijft draaien. En dat is hard nodig!
