In de Wet ruimtelijke ordening is geen artikel over de zorgplicht opgenomen. In de nieuwe Omgevingswet (die naar verwachting in 2019 van kracht wordt) gaat dit veranderen. Er komen een algemene en een specifieke zorgplicht. Die wijziging kan gevolgen hebben voor uw bedrijfsvoering.
In het stedelijke en buitengebied vinden veel activiteiten en projecten plaats. De initiatiefnemers hebben de verantwoordelijkheid om de kwaliteit van het woon- en leefklimaat als geheel te waarborgen. Deze verantwoordelijkheid komt in de Omgevingswet tot uitdrukking in de vorm van een algemene zorgplicht. Verder is het mogelijk om voor nader te benoemen onderwerpen een specifieke zorgplicht op te nemen.
De algemene zorgplicht
De algemene zorgplicht houdt in dat iedereen bij zijn activiteiten voldoende zorg voor de fysieke leefomgeving in acht neemt. Wanneer een bedrijf of bedrijfsactiviteit nadelige gevolgen kan hebben voor de omgeving, is het op grond van de nieuwe Omgevingswet verplicht die gevolgen te voorkomen. Is dat niet mogelijk, dan is het verplicht de nadelige gevolgen zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken. Als dat ook onvoldoende is, moeten de activiteiten achterwege blijven.
De algemene zorgplicht fungeert als een soort vangnet. De verplichting geldt ook voor activiteiten of gevolgen van activiteiten die niet nader zijn gereguleerd, omdat de wetgever ze niet heeft voorzien. Een aspect als volksgezondheid is op dit moment niet gereguleerd, er zijn slechts richtlijnen. Dat zou een onderdeel kunnen zijn van de algemene zorgplicht. Opvallend is dat het wetsvoorstel, in de lijn van de Omgevingswet, als uitgangspunt neemt dat activiteiten in beginsel kunnen plaatsvinden. Uitgangspunt is ja, mits en niet langer nee, tenzij.
De specifieke zorgplicht
Voor veel onderwerpen is een concretere zorgplicht noodzakelijk om meer houvast te geven bij het uitvoeren van activiteiten. Deze specifieke zorgplichten worden opgenomen in de uitvoeringsregelgeving. Een concretere omschrijving maakt het ook mogelijk strafrechtelijk te kunnen handhaven als gevallen onmiskenbaar in strijd zijn met een of meerdere zorgplichten.
Gevolgen voor u
De Omgevingswet beoogt meer flexibiliteit en participatie bij de besluitvorming over activiteiten in de fysieke leefomgeving. Hierdoor krijgen burgers en bedrijven binnen het wettelijke kader meer afwegingsruimte. Veel activiteiten van burgers en bedrijven zijn immers maatschappelijk gewenst. Het kabinet wil alleen grenzen stellen als dat echt noodzakelijk is voor de bescherming van de fysieke leefomgeving. Het is aan de ene kant mooi dat de gemeente een initiatief niet direct dichtspijkert met allerlei voorschriften en regels. Anderzijds kan een beroep op de zorgplicht en het bijbehorende grijze gebied leiden tot discussie: wanneer wordt de fysieke leefomgeving onevenredig aangetast door een initiatief? Dit kan leiden tot lange en onzekere handhavingsprocedures.
