"Op 26 april jl. is het Wetsvoorstel Voortgang energietransitie (Wet VET) in het Staatsblad gepubliceerd (Stb. 2018, nr. 109), waarmee per 1 juli 2018 als hoofdregel geldt dat nieuw op te richten gebouwen niet meer op het gasnet worden aangesloten."
Op grond van de (door de Wet VET gewijzigde) Gaswet (artikel 10) kunnen op deze hoofdregel uitzonderingen worden gemaakt indien nieuwbouw plaatsvindt in een gebied dat daartoe door een college van burgemeester en wethouders (B&W) is aangewezen. B&W kunnen een dergelijk aanwijzingsbesluit nemen als aansluiting van de gebouwen in een gebied op het gastransportnet
strikt noodzakelijk is om zwaarwegende redenen van algemeen belang, waaronder maatschappelijke kosten en baten
.
Op 29 mei jl. heeft de minister een ontwerpregeling bekendgemaakt, die een nadere invulling bevat van deze aanwijzingsbevoegdheid. In dit blog beschrijven wij enkele hoofdpunten daarvan. De ontwerpregeling is gedurende twee weken opengesteld voor consultatie.
Zwaarwegende redenen van algemeen belang
?
De ontwerpregeling beschrijft een zestal situaties waarin sprake kan zijn van de in artikel 10 Gaswet bedoelde zwaarwegende redenen van algemeen belang. De ontwerpregeling maakt daarbij een onderscheid tussen (i) situaties die zich doorlopend kunnen voordoen (artikel 1) en (ii) situaties die meer van tijdelijke / overgangsrechtelijke aard zijn (artikel 2).
Artikel 1 van de ontwerpregeling beschrijft enigszins vrij vertaald weergeven de volgende vier situaties die zich doorlopend kunnen voordoen:
de realisatie/haalbaarheid van gemeentelijk beleid om bepaalde delen/wijken binnen vijf jaren aardgasvrij te maken zou door het vervallen van de gasaansluitplicht gevaar lopen. De achtergrond van deze bepaling is het streven van gemeenten om uiterlijk eind 2021 (volgens de Programmastart Interbestuurlijk programma) voor alle buurten en wijken binnen de gemeente een gemeentelijk energie- en warmteplan te hebben. Indien, zo begrijpen wij de conceptregeling ten minste, dergelijk gemeentelijk beleid zou worden doorkruist door het niet aansluiten van nieuw te bouwen bouwwerken in een bepaald gebied (bijvoorbeeld vanwege de daarmee gemoeide kosten voor een alternatief voor de gasaansluiting), dan kan dat een zwaarwegende reden zijn voor aanwijzing van dat gebied op de voet van artikel 10 lid 7 Gaswet.
een alternatief voor een voorziening voor gas is vanwege wettelijke voorschriften of om technische redenen onmogelijk, terwijl het te bouwen bouwwerk om redenen van maatschappelijk belang wel gerealiseerd moet worden. In de toelichting wordt terzake verwezen naar woningbouw die noodzakelijk kan zijn gelet op publieke belangen, maar waarbij technische onmogelijkheden of wettelijke voorschriften voor bijvoorbeeld lucht en geluid aan een alternatief voor aardgas in de weg staan. Wij gaan er vanuit dat in dit kader wordt gedoeld op bijvoorbeeld geluidoverlast van warmtepompen en overlast van het stoken van biomassa, hoewel terzake juist vaak wettelijke voorschriften ontbreken. Ook WKOs zijn niet overal toegestaan. Een (negatief) advies van de welstandscommissie kan zo blijkt uit de toelichting overigens nimmer een belemmering vormen.
de kosten voor een alternatieve voorziening zijn dusdanig hoog dat het bouwwerk niet meer tot stand zou komen, terwijl de realisatie van het te bouwen bouwwerk om redenen van maatschappelijk belang wel dient plaats te vinden.
in andere situaties waarin aansluiting op het gastransportnet strikt noodzakelijk is om zwaarwegende redenen van algemeen belang.
Zoals gezegd, staan in de ontwerpregeling ook een tweetal tijdelijke overgangsrechtelijke situaties. De Minister lijkt daarmee tegemoet te hebben willen komen aan de
bezwaren
die vanuit (onder meer) de bouw- en corporatiesector zijn geuit dat de versnelde invoering van het gasverbod zal leiden tot grote vertragingen en kostenoverschrijdingen bij bouwplannen die reeds in de ontwerpfase verkeren.
Volgens de ontwerpregeling kunnen B&W in dit kader een gebied aanwijzen waarop de aansluitplicht van toepassing blijft, indien:
het aannemelijk is dat een of meer te bouwen bouwwerken als gevolg van het vervallen van de aansluitplicht vertraging oploopt;
het oorspronkelijke ontwerp van het te bouwen bouwwerk was voorzien van een voorziening voor gas en aanpassing van dat ontwerp een problematisch beroep doet op schaarse productiemiddelen in de bouwsector.
Voor deze beide gevallen geldt wel dat de ontwerpregeling bepaalt dat voldoende aannemelijk moet zijn dat de aanvraag voor een omgevingsvergunning wordt ingediend voor 1 januari 2019. Hoewel wij dat uit de toelichting op de ontwerpregeling niet met zekerheid kunnen opmaken, lijkt het erop dat voor deze twee categorieën gevallen een aanwijzing ook op perceelsniveau betrekking zou kunnen hebben.
In alle gevallen geldt dat de gemeente goed zal moeten motiveren welke zwaarwegende redenen van algemeen belang de aansluiting op het gastransportnet strikt noodzakelijk maken en daarbij alle relevante belangen moet afwegen.
Verzoek tot aanwijzing en mogelijkheden van bezwaar en beroep!
Partijen die op dit moment bij bouwplannen zijn betrokken waarvoor het vervallen van de aansluitplicht negatief zou uitpakken, kunnen B&W verzoeken een bepaald gebied aan te wijzen als gebied waarop de aansluitplicht van toepassing blijft. Uit de toelichting op de ontwerpregeling blijkt dat een aanwijzingsbesluit van B&W, afhankelijk van de inhoud van dat besluit, ofwel zal kwalificeren als een concretiserend besluit van algemene strekking, dan wel als een beschikking in de zin van artikel 1:3 tweede lid van de Algemene wet bestuursrecht. Dit betekent dat tegen (de weigering van) een aanwijzingsbesluit binnen 6 weken na bekendmaking van dat besluit bezwaar en (vervolgens) beroep kan c.q. moet worden ingesteld.
Kortom, voor ontwikkelaars, (toekomstig) eigenaren en/of andere partijen die op dit moment bij nieuwbouwplannen zijn betrokken, is het van groot belang na te gaan welke (negatieve) consequenties het vervallen van de aansluitplicht voor (de bouwkosten van) die plannen zou kunnen hebben.
Kan worden betoogd dat sprake is van zwaarwegende redenen van algemeen belang? Mogelijk loont het dan B&W voor een bepaald gebied te verzoeken een aanwijzingsbesluit te nemen.
Wordt u als betrokken partij geconfronteerd met een onwelgevallig aanwijzingsbesluit, of juist met een weigering om zon besluit te nemen? Dan is het cruciaal daartegen tijdig in rechte op te komen. Doet u dat te laat, dan is de beurt voorbij. Wees dus alert!
